Iskat-i salat: 7 Iskat-i savm: 7

Sunuş

21. yüzyıla iyice yaklaştığımız son yıllarda çağımız insanı bir şeyi yeniden keşfediyor. Bilgiye ulaşma ve bilgili fertlerden oluşan bilgi toplumunun dünya egemenliği... Halbuki mensubu olduğumuz İslam dini bilginin ve öğrenmenin ne denli Önemli olduğunu ve kıyamete kadar bu önemin devam edeceğini ilk Kur'an ayeti olan "Oku,"¹ emriyle beyan ettiği gibi, "Hiç bilen­lerle bitmeyenler bir olur mu?"² ayeti ve benzerleriyle de işa­ret etmiştir. Elbette ki bilgi tek başına yeterli değil. Bilgili insan ancak ahlaki ve insanı değerleri fert ve toplum hayatında uyguladığı sürece gerçek anlamda insan olacak ve yücelecektir. Bu değerlerin bilinmesi ve yaşanması da yine ancak İslam'ı bilmek ve yaşamakla mümkündür.

Yayınevimiz bu düşüncelerle, her müslüman ferdin bilmesi gereken, bir yerde kulağa çalınıp ne anlama geldiği anlaşılamayan ve ulaşabilmek için cilt­ler dolusu kitapların karıştırılmasını zorunlu kılan bütün İslami bilgileri bira-raya toplayarak insanımıza büyük bir kültür hizmeti sunuyor. Sahalarında uz­manlaşmış, İlahiyat Fakülteleri ve Diyanet İşleri Başkanlığı camialarından 105 değerli ilim adamı, Tefsir, Hadis, Fıkıh, Akaid, Tasavvuf terimlerinin ta­mamını, bütün ilmihal bilgilerini ve Genel İslam Kültürü'nü biraraya toplayan İsiami*Bilgiler Ansiklopedisini hazırlayarak üç cilt halinde kaleme aldılar. Yayınevimizin de 25 yıllık tecrübesi ve titiz yayıncılık ilkeleri doğrultusunda eli­nizdeki eser meydana gelmiştir.

Koordinatörlüğünü Sayın Bayram Altan'm yaptığı eser son haline geldikten sonra yayın kurulumuz tarafından tekrar gözden geçirilmiş ve kitapta olması gerekip de gözden kaçmış olan maddeler son bir çalışma ile madde sonlarına ³ibaresi konularak ilave edilmiştir.

Yaymlanmasıyla kültür hayatımızda büyük bir boşluğu dolduracağına inan­dığımız İslami Bilgiler Ansiklopedisine teliften ciltleme aşamasına kadar emeği ve katkısı geçen herkese teşekkürü borç biliyor, daha iyi ve mükemmele doğru olan gayretlerimizin devamını yüce Mevla'dan temenni ediyoruz.

HİKMET NEŞRİYAT

Irz:

Namus, iffet, şeref ve şan an­lamlarını içeren bir kelime. Aslında kişinin namusunu ifade eder. Bütün semavi dinler insana ait korunması gereken değerlen şöyle sıralarlar:

1- Din emniyeti

2- Can Emniyeti

3- Mal Emniyeti

4- Nesil Emniyeti

5- Irz em­niyeti. Bu unsurların korunabilmesi için çeşitli tedbirler alan dinimiz, ırz emniyeti için de şehvetin tahrik edil­memesi ve kadınların örtünerek ko­runmasını emretmiştir. ⁴

Iskat-I Salat:

Iskat, düşürme; salat ise namaz demektir. Sağlığında gücü yettiği halde farz ve vacip na­mazları kazaya bırakmış, fakat kaza­larını da kılamadan ölmüş olan kimse­lerin bağışlanması için onun adına sadaka dağıtmaya denir. Hanefi alim­leri tarafından kabul edilmiş olan bu manevi tedbir, vazifesini yerine geti­remeden ölen müslüman kulların ba­ğışlanmasını dilemeye yönelik bir uy­gulamadır. Elbette en güzeli gücü ye­ten kişinin namazlarını kazaya bırak­mayıp vaktinde kılmasıdır. Öte yandan hüküm bakımından ıskat-ı salat ile aynı olan ıskat-ı savm ise oruç bor­cu bulunarak ölen kişiler için uygulamr. ⁵

Iskat-I Savm:

Üzerinde oruç borcu olarak ölen kişinin bu borcunu ölümünden sonra ödemek üzere va­risleri tarafından keffareti ödenmek suretiyle borcundan kurtarılması işle­mi. Oruç için fidye verilmesinin caiz olduğu Bakara suresinin 184. ayetin­de belirtilmektedir. Oruç borcunun düşürülmesi, ölenin bu konuda bir va­siyeti yoksa farz veya sünnet oleğildîn.⁶

Istılah:

Türkçe karşılığı "terim"-dir. Bir lafzın sözlük anlamının dışına çıkılarak belli bir manayı ifade etmek için kullanılmasıdır. Örneğin sözlükte "dua" anlamına gelen "salat" kelime­si fıkıh ıstılahında "namaz" için kullanılırken yine sözlükte "tutmak" an­lamına gelen "savm" kelimesi "oruç" anlamında kulanılmıştır. ⁷

İare:

Ödünç verme, nöbetleşe kul­lanma, birbirinden alıp verme. Kar­şılık olarak bir bedel almaksızın, iade edilmesi şartıyla faydalanılmak üzere verilen mal anlamında kullanılan fıkıh terimi. ⁸

İbadet:

Sözlükte, "kulluk etmek, boyun eğmek, tapmak ve itaat" gibi anlamlara gelir. Istılahı yünden, mü­kellef olan insanın nefsi arzularının hilâfına ve Rabbine tazim maksadıyla yaptığı elini görevlerdir.

İbadet üç derecedir:

1- Allah'a cennet ümidi ve cehen­nem korkusuyla değil, O'nun yüceli­ğinden dolayı yapılan ibadettir. En üstün derece de budur. İbadet, Allah'­ın hakkıdır. Bu sebeple, karşılığında sevap veya ikab olmasa dahi, O'nun Zât-ı Kibıiyasını bilerek O'na kulluk etmektir. Bu durumda cennet bir mü­şahede makamı olduğu için istenir. Bu derecedeki İbadet, kullukta en üs­tün rütbeye erişen Kâmil insanların yerine getirdiği ibadetlerdir.

2- İbadetleri Allah'ın Zât'ı için yap­makla beraber, cennet ümidi ve ce­hennem korkusuyla yerine getirilen ibadetlerdir. Bu şekilde yapılan iba­det, orta derecedir. Çünkü bu anlam­da ibadet eden bir mümin, Allah'ın rızası ile birlikte Cennetini istemekte ve Cehennemden korkup Cenab-ı Hakka sığınmaktadır.

3- Cennet ümidi ve cehennem aza­bından emin olma arzusu ile birlik­te,dünya işlerinin de kolaylaştırılması ve insanın arzu ettiği işlerin ahenkli bir şekilde devam etmesi arzusuyla yapılan ibadetlerdir. Cenab-ı Hakkın

rızasını kazanma isteğiyle birlikte, dünyadaki işlerin kolaylaştırılması istekleri yer almaktadır. Bu şekilde yapılan ibadet, diğerlerine göre üçün­cü sırada yenil m aktadır.

İbaha:

Serbest olma, mubah olma, bir işin yapılıp yapılmamasının mü­kellefin iradesine bırakılması. Fıkıhta ise hakkında herhangi birşer'i delil bulunmama, hakkında helal, haram, mekruh olup olmadığı konusunda her­hangi bir delil bulunmama. Bu tür işlerin yapılması veya yapılmaması halinde sevap veya günah yoktur. Uygulama olarak mubah olan şeyleri de helal gibi değerlendirebilmek mümkündür. Mesela oturmak, gez­mek gibi eylemler mubahtır. ⁹