İslam Tarihi'nde Gerçeğe Giden Yol
Yüklə 2,16 Mb.
|
|
23-İmam Rıza (as.) şöyle buyuruyor, Allah Resulünün şefaatini tekzip eden, ona erişemeyecektir.575[575] 24-İmam Rıza (as.) şöyle buyuruyor; ‘Kıyamet günü ben dört kişiye şefaat edeceğim; Şunlardan ibarettirler; 1-Benim soyumdan olanlara ikramda bulunanlar 2-Onların hacetlerini giderenler 3-Bir işte sıkıntıları olduğu zaman onların işlerinde gayret gösterenler 4-Kalbinde ve dilinde onları sevenler576[576] 25-İmam Hasan Askeri (as.) şöyle buyuruyor; ‘Mümin komşuları, dostları ve tanıdıkları hakkında şefaati kabul olunana kadar daima şefaat edecektir.’577[577] Bunca rivayetten sonra şefaat konusunda şu neticeyi olmak en doğru ve sahih netice olacaktır ki; Şefaat konusundaki rivayetler Kuran’ı Kerimdeki konuya dair ayetleri açıp ve şerh eden rivayetlerdir. Kuran’ı Keriminde mana ve mefhumu tasdik eden ve Kuran’la bağdaşan rivayetlerinde senetlerine itiraz etmekte hadis ilmine göre doğru olmayan bir yaklaşımıdır. ŞEFAAT HAKKINDA BİRKAÇ SORU VE CEVAP
Birinci soru; Evliyaların kıyamet günü şefaat etmeleri kesin midir? Kuran’ı Kerim ve rivayetler bu konuyu belirtmişler midir? Cevap: Evet, Şia ve Ehl-i Sünnetin önemli ve muteber kaynakları şefaatin olduğuna dair hadisler nakletmişlerdir. Fahri Razi ‘Rabb’inin seni mahmud makamına (övgüye değer bir makama) göndereceğini umabilirsin.’578[578] Ayetinin tefsirinde şöyle diyor; Tefsircilere göre ayette geçen ‘mahmud makamı’ şefaat makamıdır. Kuran’ı Kerim otuz yerde şefaat konusunu ele almış ve merhum Meclisi’de Bihar’ul Envar adlı hadis eserinde konuya binaen seksen altı rivayet nakletmiştir. Netice: Enbiya ve evliyaların şefaati Kuran ve hadis açısından ispat olunmuş ve bunda en ufak bir şüphe tereddüt yoktur. İkinci Soru: Şefaat etmek sadece Peygamber (s.a.a)’mi mahsustur? Cevap: Hayır, aksine Şia ve Ehl-i Sünnet kaynaklarında naklolunan rivayetler, Ehl-i Beyt imamlarının, müminlerin, alimlerin, şehitlerin ve salihlerinde şefaat edeceklerini göstermektedir. Üçüncü Soru: Kimlere şefaat olunacaktır? Cevap: Akait, inanç ve düşüncesi sahih ve doğru olup da sadece amellerinde bir takım yanlışlık ve günahlara düşenlere şefaat olunacaktır. Dördüncü Soru: Allah’u Teala neden direkt olarak günahkarları affetmiyor da başkalarını şefaatini devreye sokuyor? Cevap: Öncelikle, Bunun böyle olmasının gayesi, kibir ruhunun kırılması ve Allah’ın salih kullarının karşısında alçak gönüllü ve tevazulu olunması için, Allah’u Teala başkalarını vesile etmiş olabilir. Nitekim; iblise de Adem’e secde etmesi emir olundu ama o Allah’u Teala’nın emrine kibrinden dolayı itaatsizlik etti. Kuran’ı Kerim bir grup hakkında şöyle buyuruyor; ‘Onlara, gelin Allah’ın Peygamberi sizin için mağfiret dilersin, denildiği zaman, başlarını çevirirler ve bundan sonra sen onların büyüklük taslayarak uzaklaştığını görürsün.’579[579] İkinci bir husus ise; Şefaat makamı, yüce Allah’ın salih kullarına bağışlamış olduğu bir makamdır. Aksine Allah’ın affında noksanlık yoktur ki; o noksanlık ilahi insanların vasıtası ile telafi olsun. Üçüncü bir husus ise; İnsan, Peygamberler, Ehl-i Beyt imamları, alimler, salihler, şehitlerin ve Kuran’ın... şefaat edeceklerini görüp bildiğinde, dünyada onlara yakın ve layık olmak için gayret eder ve onların göstermiş oldukları yoldan gitmeye çalışır. Bu da şefaatin çok önemli eser ve faydalarından bir tanesidir. Diğer bir husus ise, şefaat makamı insanı iyiliklere ve hayırlara cezb eder. Zira şehitlere, alimlere, müminlere, salihlere... bu makamın verileceğini bilen birisi kendisini o zümreden edebilmek için çaba içerisine girer. Bu da şefaatin başka önemli bir faydasıdır. Beşinci soru: Acaba şefaate şamil olup, şefaat olunmak zahmetsiz ve emeksiz ücret almak gibi değil midir? Cevap: Bu sorunun cevabında önce iki tane misal ve örnek getiriyoruz. 1-Eğer bir insan kendi hesabında doğru ve hassas olur ve herhangi bir malı almak için pazara gider ve yanında bir miktar peşin para götürürse, ona güvencesinden dolayı peşin parasının miktarının da bir miktar malıda veresiye verirler. Bu ticaretin bir kuralıdır. Şimdi bu misalde şöyle demek doğru olur mu; Pazara yüz milyon götürüp de yüz elli milyonluk mal alan kimseye neden elli milyonluk fazla mal verdiler? Neden insanlar bunu kabul edip ona veresiye verdiler? Bu tür parasız mal almak emeksiz ve işsiz ücret almağa benzer. Oysa böyle bir yaklaşım kesinlikle doğru değildir. Zira verilen yüz milyon kalan elli milyonun itibar ve güvencesidir. Kıyamette de günahın şefaati sadece dünyada iman ve salih amel vesilesi ile hayır sermayeleri toplayıp da bazen nefislerinden dolayı ayakları sürçenler hakkında olacaktır. 2-Dağcılık sporunda kuvvetli ve maharetli dağcılar, mahareti az olup, dağcılık sporunda zayıf olan dağcıların dağın tam tepesine çıkabilmeleri için yardım ederler. Ama dağcılık sporundan hiç anlamayıp da dağın eteklerine dahi gelemeyenlere maharetli dağcılar vakit bile harcamazlar. Şefaat meselesinde de şahısların şefaate şamil olmaları için kendilerin de bir hareketin ve salih amelin olması gerekir. Bu şartla şefaatçilerin şefaat kavramı içerisine girerler. Bu da denildiği gibi işsiz ve emeksiz ücret almak anlamına gelmez. Altıncı soru: Acaba, Peygamberler, imamlar, şehitler ve salih müminlerin lütfu ve rahmeti Allah’tan fazla mıdır? Zira Allah’u Teala günahkarları azaplandırmak isterken ilahi evliyalar vasıta olup buna engel olmaktamıdırlar? Cevap: Hayır. Zira hiç kimse Allah’ın izni ve emri olmaksızın şefaat etmek hakkında sahip değildir. Vasıtalarda Allah tarafından verilen makam ve emir ile şefaat ederler. Eğer Allah’u Teala onlara o makamı veya emri vermemiş olsaydı hiç kimse, kimseye şefaat edemezdi. Buna göre ilahi evliyalarında bu işte vasıta olmaları Allah’ın lütfünün bir tecellisidir. Allah’u Teala şöyle buyuruyor; ‘O’nun izni olmadan katında hiç kimse şefaat edemez.’580[580] Yedinci soru: Eğer ceza kanunu adalete göre ise, öyleyse vasıta olmanın ne manası vardır? Cevap: Günahkarların cezasını bulması kanunu haktır. Ama yüce şefaat makamını evliyalara vermekte haktır. Öyleyse, bazen hakka ve adalete uygun olan iki şey arasından birisinin önceliğinin olması doğaldır. Diğer bir husus ise, Allah sadece muntakim, azap verici ve cevaz verici değildir. Aksine yüce Allah’ın gafur (bağışlayıcı) ve rahim sıfatları da vardır. Bazen, adalet ve intikamın tecellisi olarak günahkarı cezalandırır ve bazen de gafur ve rahim unvanında onu bağışlar. Zira bağışlamakta Allah’ın hakkı olup, onun sıfatlarından bir tanesidir. Sekizinci soru: Acaba şefaat vadesi günahkarları günaha çekmemekte midir? Cevap: Eğer bir insana siz falan günahtan falan saatte şefaat olunacaksınız şeklinde vade verilirse, böyle bir kişi günaha karşı cesaret kazanır. Ama şefaat konusunda insanın hangi günahlarından dolayı şefaat olunacağı net bir şekilde ince ayrıntılarına kadar belirtilmemiştir. Şöyle ki; şahıs kendisinin hangi günahının şefaat kapsamına irip girmeyeceğini, bilmemektedir. Gerçekte işin içinde üstü kapalı perdeler olduğu için, insanın günaha cesaret etmesi mümkün değildir. Acaba tövbe günaha cesaret bulmağa sebep oluyor mu? Zira tövbe de günahkarın kalbine ümit nurunu saçmaktadır. Öyleyse bu kavrama göre, tövbe de insanı günaha çekmeli ve ona karşı cesur etmelidir. Oysa böyle bir yaklaşım tamamen yanlıştır. Zira Allah’u Teala’nın hangi günahı kimden ve hangi şartlarda bağışlayacağı ve tövbeyi kabul edeceği belli değildir. Bunun yanı sıra; daha önce de belirttiğimiz gibi, şefaat insana ümit verir ve tekamül etmesine vesile olur, insanı günaha karşı cesur olmasına asla vesile olmaz. Dokuzuncu soru: Neden bazı ayetlerde şefaat reddolunmuştur? Cevap: Bu sorunun cevabını geniş bir şekilde ‘Kuran’da şefaat’ adlı başlıklı konuda görebilirsiniz. Onuncu soru: Kimler şefaat olunmaktan mahrum olacaklardır? Cevap: Kur-an’ı Kerim, bu konuya binaen cennet ve cehennem ehli birbirleriyle konuşacaklarken aralarında şu sözlerin geçeceğini buyuruyor; ‘Onlar cennetler içindedir. Günahkarlara sizi şu yakıcı ateşe sokan nedir? Diye uzaktan uzağa sorarlar. Onlar şöyle cevap verirler; Biz namazımızı kılmıyorduk, yoksulu doyurmuyorduk. (Batıla) dalanlarla birlikte dalıyorduk. Ceza gününüde yalan sayıyorduk. Nihayet (bu haldeyken) bize ölüm gelip çattı. Artık şefaatçilerin şefaati onlara fayda vermez.’581[581] Bu ayete göre aşağıdakiler şefaatten mahrum kalacaklardır. 1-Allah’ın hakkı ve namaza önem vermeyip de, kılmayanlar. 2-Yoksul ve zayıflara önem vermeyenler. 3-Batıl ve şeytani işlerle meşgul olanlar. 4-Kıyamet gününü yalanlayıp, ona inanmayanlar.
Şia kaynakları: 1-Usul-u Kafi, Muhammed b. Yusuf Kuleyni 2-Men la Yehzeruh-ul Fakih, Şeyh Saduk 3-Tahzib-ul Ahkam, Şeyh Tusi 4-Sıfat-uş Şia, Şeyh Saduk 5-Fezail-uş Şia, Şeyh Saduk 6-Sevab-ul A’mal, Şeyh Saduk 7-Emali, Şeyh Saduk 8-U’yunu Ahbar-ur Rıza, Şeyh Saduk 9-Hisal, Şeyh Saduk 10-Emali, Şeyh Tusi 11-Tefsir-i Ali b. İbrahim Kummi 12-Tefsir-i Ayyaşi 13-Nehc’ul Belağa, Hz. İmam Ali (as.) 14-Tefsir-i Mecme’ul Beyan, Şeyh Tabersi 15-Menakib, İbni Şehr-i Aşub 16-Beşaret-ul Mustafa, İma-dud din Taberi 17-Mehasin-i Berki 18-Tefsir-i Fırat-ı Kufi 19-İhtisas, Şeyh Mufid 20-Sahife-yi Seccadiye, Hz. İmam Zeynu’l Abidin (as.)’ın duaları 21-Misbah-ul Müteheccid, Şeyh Tusi Ehl-i Sünnet kaynakları: 1-Sahih-i Buhari, Muhammed b. İsmail Buhari 2-Sahih-i Müslim 3-Müsned-i Ahmed b. Hanbel 4-Sünen-i Tirmizi 5-Sünen-i Daremi 6-Sünen-i İbni Mace 7-Sünen-i Nesai 8-Sünen-i Ebi Davud 9-Muvatta, Malik Bu araştırmanın okuyuculara ve Müslümanlara ışık tutması ümidiyle... BEDA
1-Bu mesele aşikar oldu ve bilindi. 2-Bu meselede böyle bir görüş ona aşikar oldu. Yani yeni bir görüşe sahip oldu. İslam’ın akaitçi alimleri, beda kelimesi hakkında şunları söylemişlerdir: Allah hakındaki beda, kullara gizli olan ve aşikar olunması onlar tarafından yeni bilinen bir şeyin bilinmesidir. Bu tanıma göre, beda meselesini Allah’da da bu şekilde tanımlayanlar çok büyük bir yanlışa düşmüşlerdir. Yani Allah’taki bedadan maksat, Allah’u Teala da bedadan önce mahlukatı gibi yeni bir rey ortaya çıkar, diyenler Allah’ı mahlukata benzetmiş ve dolayısıyla büyük yanlışlıklara düşmüşlerdir. Oysa Allah bu tür düşünce tanımlardan münezzehtir. Allah’ın insan hakkındaki takdiri iki çeşittir; 1-Kesin ve hatmi takdir. Bu takdir kesinlikle değişebilecek bir takdir değildir. 2-Muallak, bağımlı ve şartlı takdir: Bazı şartların ortadan kalkması ile değişebilen ve onun yerini başka bir takdirin almasıdır. Yukarıdaki tanımlara göre, beda inancının, İslam’ın asıl itikatlarından olduğunu ve tüm İslam fırkalarının ona icmalen inandıklarını söylemek doğrudur. Her halülakarda beda kelimesini kullanmaktan uzak duranlar onun mefhumunu kabullenmişlerdir. Beda lafzını kullanmaktan vahşete düşenler asıl konuya bir zarar vermiş olmazlar. Zira maksat, ismi değil de muhtevayı beyan etmektir. Bedanın hakikati iki asla dayalıdır. 1-Allah’u Teala kudret sahibidir ve mahlukata mutlak sultası vardır. İstediği zaman bir takdiri diğer bir takdirin yerine getirebilir. Oysa her iki takdire de önceden Allah’ın ilmi vardı. Bununla birlikte Allah’ın ilmin de hiçbir değişiklik olmaz. Zira birinci takdir, Allah’ın kudretini sınırlamamış ve dolayısıyla Allah’dan onu değiştirme kudretini almamıştır. Allah’u Teala, Yahudi’lerin ‘Allah’ın eli bağlıdır’ sözlerinin tam aksine sonsuz kudrete sahip olup, Kuran’ın tabirine göre, O’nun eli daima açıktır. Kuran’ı Kerim şöyle buyuruyor; ‘Yahudiler Allah’ın eli bağlıdır dediler. Dedikleri yüzünden elleri bağlanası ve lanet olasılar. Bilakis Allah’ın elleri açıktır.’582[582] Kuran’ı Kerime göre, Allah’ın yaratıcılık, kudret ve diğer sıfatları daimi olup bir nokta da durmaz. ‘O her an yaratma halindedir.’583[583] Ayetinin hükmüne göre, Allah yaratma vasfından ayrılmamış ve onun yaratıcılığı her an devam etmektedir. İmam Cafer Sadık (as.) ‘Yahudiler dediler, Allah’ın eli bağlıdır.’ Ayetinin tefsirin de şöyle buyuruyor; Yahudiler diyorlar ki; Allah yaratma işinden ayrılmıştır. Artık çok ve azın (rızk da, ömürde vb.) yolu yoktur. Allah onları tekzip etmek için şöyle buyuruyor; Onların elleri bağlansın. Hay dedikleri yüzünden lanet olasılar. Bilakis; Allah’ın elleri açıktır, dilediği gibi verir.’ İmam Cafer Sadık (as.) daha sonra şöyle buyuruyor; ‘Allah’ın bu sözünü duymadın mı ki şöyle buyuruyor; Allah dilediğini siler (dilediğini de) sabit bırakır. Bütün kitapların aslı O’nun yanındadır.’584[584] Netice şudur ki; İslam inancı, Allah’ın geniş ve sonsuz kudretine, mutlak sultasına, yaratıcılığının devam ve istimrarı esasına dayalıdır. Allah’u Teala, her zaman, insanların ömür, rızk vb. mukadderatını değiştirip, onların yerine başka taktirleri irade teme kudretine sahiptir. Her iki takdirde önceden ‘Levhu mafhuz’ da sabittir. 2-Allah’ın kudret sıfatını ve sultasını devreye sokup bir takdiri değiştirip de, onun yerine başka bir takdiri getirmesi hikmet ve maslahata dayalıdır. Bunlar hikmetsiz olarak gerçekleşmezler. Meselenin bir bölümü, insanın kendi amellerinin içerisinde gerçekleşir. Örneğin, anne-baba ve yakınlarının haklarına riayet etmeyen birisini düşünelim; Bu kötü amel kesinlikle onun takdiratın da kötü tesirlere sebep olacaktır. Böyle bir şahıs yaşamının bir bölümünde, yaptıklarından pişmanlık duyar ve yolun yarısında geriye döner de, ilahi ve insanı vazifelerini yapmaya başlarsa, kendi mukeddatının değişmesinin zeminesini oluşturmuş ve Allah dilediğini siler (dilediğini de) sabit bırakır ayetine şamil olmuş olur. Bu konum, meselenin tam tersinde de böyle olur. Bu konudaki ayet ve rivayetler oldukça fazladır.
‘Kafirler diyorlar ki; Ona Rabb’inden bir mucize indirilseydi ya.. ‘Kafirler diyorlar ki; Ona Rabb’inden bir mucize indirilmeli değil miydi?’585[585] Daha sonra aynı surede şöyle buyuruyor; ‘Allah’ın izni olmadan hiçbir Peygamber için mucize getirme imkanı yoktur. Her müddet (yazıldığı) için bir kitap vardır. Allah dilediğini siler, (dilediğini de) sabit bırakır. Bütün kitapların aslı onun yanındadır.Biz onlara vaat ettiğimizin bir kısmını sana göstersek de veya (ondan önce) seni öldürsek de sana ancak (Allah’ın emirlerini) tebliğ etmek düşer. Hesap yalnız bize aittir.’586[586] KELİMELERİN ŞERHİ 1-Ayet: Ayet lügat da açık alamet ve nişane anlamındadır. Peygamberlerin mucizelerine ayet denilmesinin sebebi, onların doğru nişane olması ve Allah’ın kudretine delil olmasından dolayıdır. Zira Yüce Allah, Peygamberlere Hz. Musa’nın asası, Hz. Salih’in devesi gibi mucizeleri getirme kudretini vermiştir. Allah’u Teala, kafir olan ümmetlere göndermiş olduğu azap çeşitlerinde ‘ayet’ olarak adlandırmıştır. Şuara süresinde Hz. Nuh’un kavmi hakkında şöyle buyuruyor; ‘Sonra da geri kalanları suda boğduk.’ Doğru bunda büyük bir ayet (nişane, ibret) vardır.’587[587] Hz.Hud’un kavmi hakkında şöyle buyuruyor; ‘Böylece onu yalancılıkla suçladılar; Bizde kendilerini helak ettik. Doğrusu bunda büyük bir ayet (ibret, nişane) vardır.’588[588] Firavun’un kavmi hakkında şöyle buyuruyor; ‘Bizde ayrı-ayrı ayetler (nişaneler) olarak onların üzerine tufan, çekirge, haşare, kurbağalar ve kan gönderdik.’589[589] 2-Ecel: Ecel, müddet, vakit, sınırlı zaman, akıbet ve son manalarını taşımaktadır. Falancanın eceli geldi, çattı denilirken, onun öldüğü ve ömrünün sona dayandığı anlaşılır. Onun belirli bir eceli vardır denilirken, onun için belirli ve sınırlı bir zaman kararlaştırmışlardır anlamına gelmektedir. 3-Kitap: Kitabın çeşitli manaları vardır. Ama burada kitaptan maksat ‘yazılan miktar’ veya ‘mukadder’dir. ‘Her müddetin bir kitabı vardır.’ Ayetindeki, kitaptan maksat, mucizenin Peygamber vesilesi ile getirilmesinin zamanı önceden tayin olmuştur anlamındadır. Yani, her zamanın muayyen ve belirli bir sonu vardır. 4-Yemhu: Siler, ortadan kaldırır anlamına gelir. ‘Mehv’ lügat da, batıl etmek, ortadan kaldırmak anlamındadır. Nitekim, Allah’u Teala, İsra Süresinin 12. Ayetinde şöyle buyuruyor; ‘Gecenin karanlığını silip, aydınlatan gündünüz aydınlığını getirdik.’ Şüra süresinin 24. Ayetinde şöyle buyuruyor; ‘Allah batılı yok eder, sözleriyle hakkı ortaya koyar.’
‘Onlar: Sen, dediler, bizim için yerden bir kaynak fışkırtmadıkça sana asla inanmayacağız. Veya senin bir hurma bahçen ve üzüm bağın olmalı, öyle ki içlerinden gürül-gürül ırmaklar akıtmalısın. Yahut, iddia ettiğin gibi, üzerimize gökten parçalar yağdırmalısın. Veya Allah’ı ve melekleri gözümüzün önüne getirmelisin.’590[590] Ra’d süresinin 38. Ayetinde ise şöyle buyuruyor; ‘Allah’ın izni olmadan, hiçbir Peygamber için mucize getirme imkanı yoktur. Her müddetin (yazıldığı ) bir kitap vardır. Allah’u Teala, hiç ara vermeden bir sonraki ayette yazılan şeyin istisnasını beyan etmiş ve şöyle buyurmuştur; ‘Allah dileğini siler.’ Yani Allah’ın eli bağlı değildir. Her zaman da, bu yazılan takdirdeki, rızkı, eceli, saadeti ve bedbahtlığı değiştirebilir ve aynı şekilde de dilediğini de sabit bırakır.’ Zira ‘Bütün kitapların aslı onun yanındadır.’ Yani, değişme ve tebdil olmayan ‘Levhu mahfuz’ Allah’ın yanındadır. Bu sebepten dolayı ondan sonra şöyle buyuruyor; ‘Biz onlara vaad ettiğimiz (azabın) bir kısmını sana göstersek veya (ondan önce) seni öldürsek de, sana ancak tebliğ etmek düşer.’ Taberi; Kurtubi ve İbni Kesir’in bu ayetin tefsirinde naklettikleri rivayet bizim sözümüzün doğruluğunu gösterir. O rivayetin hülasası şundan ibarettir; ‘İkinci halife Ömer b. Hattab Kabe’nin etrafında tavaf ederken şöyle diyordu; Ya Rabb’i, eğer beni saadetli insanların zümresinden karar kılmış isen, beni onların arasında sabit kıl. Eğer beni bedbahtların zümresinden yazmış isen, beni bedbahtların içerisinden sil ve bana saadetlilerin içerisinde yer ver. Zira sen, istediğini siler ve dilediğini de sabitleştirirsin. Çünkü asıl kitap senin yanındadır.’ Ebu Vail’in defalarca şöyle dediğini nakletmişlerdir; ‘Ya Rabb’i eğer bizi bedbahtların zümresinden karar kılmış isen, onların arasından bizi sil ve bize saadetlilerin arasında yer ver. Eğer saadetlilerin arasında bizi karar kılmış isen, bizi orada sabitleştir. Zira sen dilediğini siler ve dilediğini de sabitleştirirsin ve asıl kitap senin yanındadır.’591[591] Bihar’ul Envar adlı hadis kitabında şöyle naklolunmuştur; ‘Eğer bedbahtlardan isem, beni onların arasından sil ve beni saadetlilerin içerisinde karar kıl. Zira sen Peygamberine nazil olan, kendi kitabında buyuruyorsun ki; ‘Allah dilediğini siler, (dilediğini de) sabit bırakır. Bütün kitapların aslı onun yanındadır.’592[592] Kurtubi’de, Sahih-i Buhari ve Sahih-i Müslim’in naklettikleri rivayette de, bu manaya istidlal etmiştir. Rivayet Peygamber Efendimizin şöyle buyurduğunu nakleder; Rızkının bolluğundan ve ömrünün uzunluğundan sevinen yakınlarına iyilik etmelidir.’593[593] İbni Abbas’tan naklolunmuştur ki; O ömürde ve ecelde nasıl çoğalma olur? Sorusunun cevabında Allah’u Teala’nın şu buyruğunu demiştir; ‘Sizi bir çamurdan yaratan, sonra ölüm zamanını takdir eden ancak O’dur, bir de onun katında muayyen bir ecel vardır.’594[594] İbni Abbas şöyle demiştir; Ayetteki birinci ecel kulun doğumundan ölümüne kadar olan eceldir. İkinci ecel, yani Allah’ın yanında muayyen olan ecel ise, ölüm zamanından kıyamete kadar berzah da geçirdiği dönemdir. Allah’tan başka kimse onu bilmemektedir. Eğer kul Allah’tan korkar ve sıla-i rahim yapar ise Allah dilediği gibi onun berzah ömründen alıp, birinci ömrüne (dünya) ekler ve eğer kul itaatsizlik yapar ve sıla-i rahmi keserse, Allah dilediği gibi onun dünyevi ömründen alır (onu azaltır) ve berzahtaki ömrüne ekler (ve onu böylelikle çoğaltır.)595[595] İbni Kesir bu sözle istidlal etmiş ve şöyle demiştir; Bu söz, Ahmed’in, Nesai’nin ve ibni Mace’nin naklettikleri rivayetle uyum sağlamaktadır. Onların naklettikleri rivayet şudur; Resulü Ekrem (s.a.a) şöyle buyurmuştur; İnsan (bazen) günahtan dolayı rızktan mahrum olur, belayı ve kaderi duadan başka bir şeyle değiştiremez, iyilikten başka bir şeyle ömrünü çoğaltamaz.’596[596] Başka bir hadiste şöyle buyurmuştur; Dua ve alınyazısı gök ve yer arasında birbirleriyle mücadele ederler.’597[597] Zikredilen konular, ayetin manasında yapılan tefsirlerdi. Bu ayetin manasında başka tefsirlerde getirmişlerdir. Örneğin; ayette geçen mahv ve ispattan (silme, yok etme, batıl etme-sabitleştirme) maksat, mahv bir hüküm ispat ise, başka bir hükümdür. Yani şeriat hükümlerinin nesh olunmasıdır. Kurtubi şöyle diyor; ‘.... Bu ayet umumidir, bütün her şeye şamil olur. Bu mana daha da zahirdir...’598[598] Taberi ve Suyuti, ‘Allah dilediğini siler ve (dilediğini de) sabit bırakır ve bütün kitapların aslı O’nun yanındadır.’ Ayetinin tefsirinde İbni Abbas’ın şöyle buyurduğunu nakletmişlerdir; Allah’u Teala iyi baht ve kötü baht dışında, her yılın işlerini kadir gecesinde takdir eder...’599[599] 2-Allah’u Teala Yunus süresinde şöyle buyuruyor; ‘Yunus’un kavmi müstesna, herhangi bir ülke halkı keşke (kendilerine azap gelmeden) iman etse de bu imamları kendilerine fayda verseydi. Yunus’un kavmi iman edince kendilerinden dünya hayatındaki rüsvalık azabını kaldırdık ve onları bir süre faydalandırdık.’600[600] Kelimelerin Şerhi: 1-Keşefna:Zail ettik, ortadan yok ettik, kaldırdık manalarına gelir. 2-Hizy: Arlık, rüsvalık manalarında kullanılır. 3-Hin: Belli ve muayyen olmayan ve zaman anlamındadır. Ayetin Tefsiri: Tefsir-i Taberi’de, Kurtubi’de ve Mecme’ul Beyan’da naklolunan Hz. Yunus’un destanının özeti şundan ibarettir; Hz. Yunus’un kavmi Ninova’da yaşıyorlar ve puta tapıyorlardı. Allah Yunus’u, onları Allah’ın birliğine davet etsin ve putperestlikten vazgeçirsin diye onlara gönderdi. Onlar itaatsizlik ettiler. Onlardan sadece birisi abit ve diğeri de alim olan iki kişi Hz. Yunus’a itaat ettiler. Abid, Hz. Yunus’dan o kavmin aleyhine nifrin etmesini istedi ama alim onu bu işten nehyederek şöyle söyledi; Bunlara nifrin etme, zira Allah senin duanı kabul eder ama kullarının helak olmasını sevmez.! Yunus abidin sözünü kabullenerek nifrin etti. Allah’ta azap falan gün olacaktır diye buyurdu. Hz.Yunus o azabı onlara haber verdi. Azap vakti yaklaşınca Hz. Yunus, abitle birlikte onların arasında ayrıldı ama alim onların arasında kaldı. Hz. Yunus’un kavmi birbirlerine şöyle dediler; Bizler bu güne kadar Yunus’un, o eğer bu gece sizin aranızda kalırsa bilin ki işin içinde azap yoktur ama eğer sizin aranızdan ayrılırsa, bilin ki, yarının sabahında azabınız kesindir. Gece yarısı Hz. Yunus, açık bir şekilde onların arasından ayrıldı. Bunu bilenler, azabın nişanelerini görüp de helak olacaklarına yakin edenler o alimin yanına gittiler. Alim onlara şöyle dedi, Allah’a yalvarın, O size rahmet eder ve sizden azabı kaldırır. Çöle çıkınız, çocukları annelerinden, anne hayvanları yavrularından ayırınız ve daha sonra (bu halde) dua edip ağlayınız. Onlar da bu şekilde yaptılar. Kadınlarıyla, çocuklarıyla ve kendi hayvanlarıyla birlikte sahraya çıktılar. Yünlü elbiseler giyindiler ve imanlarını, tövbelerini dile getirdiler, niyetlerini halisleştirdiler, insanların ve hayvanların annelerini ve yavrularını birbirlerinden ayırdılar. Daha sonra feryat etmeye, ağlamaya ve sızlanmaya başladılar. Sesler, ağlamalar ve sızlamalara çoğalınca şöyle dediler; Ya Rabb’i bizler Yunus’un getirdiklerine iman ettik. Allah onları bağışladı, onların duasını kabul etti ve onların üzerine gölgelik düşüren azabı onlardan kaldırdı. Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|