İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

2297- İkinci İşaret, yani Altıncı İşaret: Hazret-i Mehdi’nin cem’iyet-i nuraniyesi, Süfyan komitesinin tahribatçı rejim-i bid’akâranesini tamir ede­cek, Sünnet-i Seniyeyi ihya edecek; yani âlem-i İslâmiyette Risalet-i Ahmediyeyi (A.S.M.) inkâr ni­yetiyle Şeriat-ı Ahmediyeyi (A.S.M.) tahribe ça­lışan Süfyan komitesi, Hazret-i Mehdi cem’iyetinin mu’cizekâr manevi kılıncıyla öldürülecek ve dağıtılacak. “ (M.439-441)

2298- “Rivatlerde, âhirzaman alâmetlerinden olan ve Âl-i Beyt-i Ne­bevî’den Hazret-i Mehdi’nin (Radıyallahu Anhü) hakkında ayrı ayrı haberler var. Hatta bir kısım ehl-i ilim ve ehl-i velayet, eskide onun çıkmasına hük­metmişler.

Allahu a’lem bissavab, bu ayrı ayrı rivayetlerin bir te’vili şudur ki: Büyük Mehdi’nin çok vazifeleri var. Ve siyaset âleminde, diyanet âleminde, saltanat âle­minde, cihad âlemindeki çok dairelerde icraatları olduğu gibi... herbir asır me’yusiyet vaktinde, kuvve-i maneviyesini te’yid edecek bir nevi Mehdi’ye veyahut Mehdi’nin onların imdadına o vakitte gelmek ihtimaline muhtaç ol­duğundan; rah­met-i İlahiye ile her devirde belki her asırda bir nevi Mehdi, Âl-i Beyt’ten çıkmış, ceddinin şeriatını muhafaza ve sünnetini ihya etmiş. Meselâ: Siyaset âleminde Mehdi-i Abbasî ve diyanet âleminde Gavs-ı A’zam ve Şah-ı Nakşibend ve aktab-ı erbaa ve oniki imam gibi büyük Mehdi’nin bir kısım vazifelerini icra eden zatlar dahi, -Mehdi hakkında gelen rivayetlerde-medar-ı nazar-ı Muhammed Aleyhissalatü Vesselâm olduğundan rivayetler ihtilaf ederek, bir kısım ehl-i hakikat demiş: “Es­kide çıkmış.” Her ne ise... Bu mes’ele Risale-i Nur’da beyan edildiğinden, onu ona havale ile burada bu kadar deriz ki:

2299- Dünyada mütesanid hiçbir hanedan ve mütevafık hiçbir kabile ve mü­nevver hiçbir cemiyet ve cemaat yokturki, Âl-i Beyt’in hanedanına ve ka­bilesine ve cemiyetine ve cemaatine yetişebilsin.

Evet yüzer kudsî kahramanları yetiştiren ve binler manevi kumandanları üm­metin başına geçiren ve hakikat-ı Kur’aniyenin mayası ile ve imanın nu­ruyla ve İs­lâmiyet’in şerefiyle beslenen, tekemmül eden Âl-i Beyt, elbette âhirzamanda şeriat-ı Muhammediyeyi ve hakikat-ı Furkaniyeyi ve Sünnet-i Ahmediyeyi (A.S.M.) ihya ile, ilan ile, icra ile, başkumandanları olan “Büyük Mehdi”nin kemal-i adaletini ve hak­kaniyetini dünyaya göstermeleri gayet makul olmakla beraber... gayet lâzım ve zaruri ve hayat-ı içtimaiye-i insaniyedeki düsturların muktezasıdır.” (Ş. 590)

2300- “Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm’ın istikbalden haber ver­diği bazı hâdiseler cüz’î birer hâdise değil; belki tekerrür eden birer hâdise-i külliyeyi, cüz’î bir surette haber verir. Halbuki o hâdisenin müteaddid ve­cihleri var. Her defa bir vechini beyan eder. Sonra ravi-i hadis o vecihleri birleştirir, hilaf-ı vaki gibi görünür.

Meselâ: Hazret-i Mehdi’ye dair muhtelif rivayetler var. Tafsilat ve tasvirat, başka başkadır. Halbuki Yirmidördüncü Söz’ün bir dalında isbat edildiği gibi: Re­sul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm, vahye istinaden, her bir asırda kuvve-i mane­viye-i ehl-i imanı muhafaza etmek için, hem dehşetli hâ­diselerde ye’se düşmemek için, hem âlem-i islamiyetin bir silsile-i nuraniyesi olan Al-i Beytine ehl-i imanı ma­nevi rabtetmek için, Mehdi’yi haber vermiş. Âhirzamanda gelen Mehdi gibi herbir asır Âl-i Beyt’ten bir nevi Mehdi, belki Mehdiler bulmuş. Hatta Âl-i Beyt’ten madud olan Abbasiye Hulefasından, Büyük Mehdi’nin çok evsafına cami’ bir Mehdi bul­muş.

İşte büyük Mehdi’den evvel gelen emsalleri, nümuneleri olan Hulefayı Mehdiyyîn ve Aktab-ı Mehdiyyîn evsafları, asıl Mehdi’nin evsafına karışmış ve on­dan rivayetler ihtilafa düşmüş” (M.95) (Bak: Kıyamet Alâmetleri)

2300/1- Bazı çevreler ve bir kısım avam-ı mü’minîn, Mehdi’nin siyasî hâkimi­yete sahib bir lider olduğunu tasavvur ederler. Hakikat nazarında ise asıl mehdi, hakaik-i imaniyeyi vehbî ilmi ile keşf ü izhar ve neşretmekle, as­rın küfür ve dalaleti karşısında imanı kurtarmak hareketinin müessis ve mü­messilidir ve onun hizmet cemaatı vardır. Asıl vazifesi imanda tecdiddir.

2300/2- Alim ve fâzıl bir Nur şakirdinin, Bediüzzaman Hazretlerine yazdığı mektubunun ahir fıkrasında yani son kısmında İslâmî hâkimiyetin zaman ve şartla­rının yakınlaştığını bildirmesine karşı Bediüzzaman Hazret­leri verdiği cevabında: asl olan imanî hizmet ve keyfiyetli mü’minlerin yetiş­mesi olduğunu ve hadîslerle bildi­rilen âhirzaman fitnesinin tahribatını ıslah etmek vazifesini Risale-i Nur’un ifa etti­ğini ve imanı tahkiki yapmak hizme­tine kıyasen geri derecede olan geniş dairedeki fütuhatı kabirden seyrede­ceklerini şöyle beyan eder:

“Âhir fıkrasında, Muhbir-i Sâdık’ın haber verdiği manevi fütuhat yap­mak ve zulümatı dağıtmak, zaman ve zemin hemen hemen gelmesi diye fık­rasına bütün ruh u canımızla Rahmet-i İlâhiye’den niyaz ediyoruz; temenni ediyoruz. Fakat biz Ri­sale-i Nur şakirdleri ise: vazifemiz hizmettir, vazife-i İlâhiyeye karışmamak ve hiz­metimizi onun vazifesine bina etmekle bir nevi tecrübe yapmamak olmakla bera­ber; kemmiyete değil, keyfiyete bakmak; hem çoktan beri sukut-u ahlâka ve hayat-ı dünyeviyeyi her cihetle hayat-ı uhrevifyeye tercih ettirmeye sevkeden dehşetli esbab altında Risale-i Nur’un şimdiye kadar fütuhatı ve zındıkların ve dalâletlerin savletle­rini kırması ve yüzbinler biçarelerin imanlarını kurtarması ve herbiri yüze ve bine mukabil yüzer ve binler hakiki mü’min talebeleri yetiştirmesi, Muhbir-i Sâdık’ın ih­ba­rını aynen tasdik etmiş ve vukuat ile isbat etmiş ve inşâallah daha edecek. Ve öyle kökleşmiş ki; inşâallah hiçbir kuvvet Anadolu’nun sinesinden onu çıka­ramaz. Tâ âhirzamanda, hayatın geniş dairesinde asıl sahibleri, Cenab-ı Hakk’ın izniyle gelir, o daireyi genişlettirir ve o tohumlar sünbüllenir. Bizler de kabrimizde seyredip, Al­lah’a şükrederiz.” (K.L. 107)

2300/3- Geniş daire olan içtimaî ve siyasî sahadaki mehdiyetin ikinci ve üçüncü vazifesi ise, mezkûr birinci vazifeye nisbeten ikinci, üçüncü derecede olup ittihad-ı İslâmın kuvvetine dayanarak ve mehdiyete bağlı olarak onun düsturlarını tatbik edecek zat ki, hadis lisanında “Cehcah” denir ve bu mev­zunun sonunda bah­sedilir. Bu zat âlem-i İslâm vüs’atinde hilafetin icraatını temsil eder. Mehdi’nin icra­atçısı olacak bu zata da mehdi deniliyor. Ezcümle, aşağıdaki sualin cevabı dikkatle okunması halinde mezkûr hususlar açıkça anlaşılır.

2301- Bediüzzaman Hazlerlerine Mehdi-i Âl-i Resul hakkında sorulan bir sual.

“Nurun ehemmiyetli ve çok hayırlı bir şakirdi, çokların namına benden sordu ki: Nurun halis ve ehemmiyetli bir kısım şakirdleri, pek musırrane ola­rak âhirzamanda gelen Âl-i Beyt’in büyük bir mürşidi seni zannediyorlar ve o kadar çe­kindiğin halde onlar ısrar ediyorlar. Sen de bu kadar musırrane onların fikirlerini kabul etmiyorsun, çekiniyorsun. Elbette onların elinde bir hakikat ve kat’i bir hüc­cet var ve sen de bir hikmet ve hakikata binaen on­lara muvafakat etmiyorsun. Bu ise bir tezaddır, her halde hallini istiyoruz.

2302- Ben de bu zatın temsil ettiği çok mesaillere cevaben derim ki: O has Nurcuların ellerinde bir hakikat var. Fakat iki cihete bir tabir ve te’vil lâ­zım:

Birincisi: Çok def’a mektublarımda işaret ettiğim gibi, Mehdi-i Âl-i Re­sulün temsil ettiği kudsi cemaatinin şahs-ı manevisinin üç vazifesi var. Eğer çabuk kıya­met kopmazsa ve beşer bütün bütün yoldan çıkmazsa, o vazifeleri onun cem’iyeti ve seyyidler cemaati yapacağını rahmet-i İlahiyeden bekliyo­ruz. Ve onun üç büyük vazifesi olacak:

2303- Birincisi Fen ve felsefenin tasallutuyla ve maddiyyun ve tabiiyyun taunu, beşer içine intişar etmesiyle, her şeyden evvel felsefeyi ve maddiyyun fikrini tam susturacak bir tarzda imanı kurtarmaktır. Ehl-i imanı dalaletten muhafaza etmek ve bu vazife hem dünya, hem herşey’i bırakmakla, çok za­man tedkikat ile meşguliyeti iktiza ettiğinden, Hazret-i Mehdi’nin o vazife­sini bizzat kendisi görmeğe vakit ve hal müsaade edemez. Çünki hilafet-i Muhammediye (A.S.M.) cihetindeki saltanatı, onun ile iştigale vakit bırakmı­yor.

Herhalde o vazifeyi ondan evvel bir taife bir cihette görecek. O zat, o taifenin uzun tedkikatı ile yazdıkları eseri kendine hazır bir proğram yapacak, onun ile o bi­rinci vazifeyi tam yapmış olacak. Bu vazifenin istinad ettiği kuvvet ve manevi or­dusu, yalnız ihlas ve sadakat ve tesanüd sıfatlarına tam sahib olan bir kısım şakirdlerdir. Ne kadar da az da olsalar, manen bir ordu kadar kuvvetli ve kıymetli sayılırlar.

İkinci Vazifesi: Hilafet-i Muhammediye (A.S.M.) ünvanı ile şeair-i İslâmiyeyi ihya etmektir. Âlem-i İslâmın vahdetini nokta-i istinad edip beşe­riyeti maddi ve manevi tehlikelerden ve gadap-ı İlahîden kurtarmaktır. Bu vazifenin, nokta-i isti­nadı ve hâdimleri, milyonlarla efradı bulunan ordular lâzımdır..

2304- Üçüncü Vazifesi: İnkılabat-ı zamaniye ile çok ahkâm-ı Kur’aniyenin ze­delenmesiyle ve şeriat-ı Muhammediyenin (A.S.M.) kanun­ları bir derece ta’tile uğ­ramasıyla o zat, bütün ehl-i imanın manevi yardımla­rıyla ve ittihad-ı İslâmın mua­venetiyle ve bütün ülema ve evliyanın ve bil­hassa Âl-i Beyt’in neslinden her asırda kuvvetli ve kesretli bulunan milyonlar fedakâr seyyidlerin iltihaklarıyla o vazife-i uzmayı yapmağa çalışır.

Şimdi hakikat-ı hal böyle olduğu halde, en birinci vazifesi ve en yüksek mesleği olan imanı kurtarmak ve imanı tahkikî bir surette umuma ders ver­mek, hatta ava­mın da imanını tahkikî yapmak vazifesi ise, manen ve hakika­ten hidayet edici, irşad edici manasının tam sarahatını ifade ettiği için, Nur şakirdleri bu vazifeyi tamamıyla Risale-i Nur’da gördüklerinden, ikinci ve üçüncü vazifeler buna nisbeten ikinci ve üçüncü derecededir diye, Risale-i Nur’un şahs-ı manevîsini haklı olarak bir nevi Mehdi telakki ediyorlar.

O şahs-ı manevînin de bir mümessili, Nur şakirdlerinin tesanüdünden gelen bir şahs-ı manevîsi ve o şahs-ı manevîde bir nevi mümessili olan biçare tercümanını zannettiklerinden, bazan o ismi ona da veriyorlar. Gerçi bu bir iltibas ve bir sehiv­dir, fakat onlar onda mes’ul değiller. Çünki ziyade hüsn-ü zan, eskiden beri cereyan ediyor ve itiraz edilmez. Ben de o kardeşlerimin pek ziyade hüsn-ü zanlarını bir nevi dua ve bir temenni ve Nur talebelerinin kemal-i itikadlarının bir tereşşuhu gördüğümden onlara çok ilişmezdim.

Hatta eski evliyanın bir kısmı, keramet-i gaybiyelerinde Risale-i Nur’u aynı o âhirzamanın hidayet edicisi olduğu diye keşifleri, bu tahkikat ile te’vili anlaşılır.

Demek iki noktada bir iltibas var, te’vil lâzımdır.

2305- Âhirdeki iki vazife, gerçi, hakikat noktasında birinci vazife derece­sinde değiller, fakat hilafet-i Muhammediye (A.S.M.) ve ittihad-ı İslâm or­dularıyla zemin yüzünde saltanat-ı İslâmiyeyi sürmek cihetinde herkeste, hususan avamda, hususan ehl-i siyasette, hususan bu asrın efkârında o bi­rinci vazifeden bin derece geniş gö­rünüyor; ve bu isim bir adama verildiği vakit, bu iki vazife hatıra geliyor; siyaset manasını ihsas eder, belki de bir hodfüruşluk manasını hatıra getirir, belki bir şan u şeref ve makamperestlik ve şöhretperestlik arzularını gösterir. Ve eskidenberi ve şimdi de çok safdil ve makamperest zatlar Mehdi olacağım diye dava ederler.

Gerçi her asırda hidayet edici bir nevi Mehdi ve müceddid geliyor ve gelmiş, fakat herbiri üç vazifelerden birisini bir cihette yapması itibariyle, âhirzamanın Bü­yük Mehdi ünvanını almamışlar.” (E.L.I. 265)

Mehdi hakkında gelen müteşabih rivayetlerin tercüme manalarıyla Mehdi’nin evsafı hakkında hükümler vermenin, belagat ve müteşabihat kai­delerine ve imtihan sırrının hikmetlerine uygun olmadığının izahı için “Te’vil” maddesine de bakınız.

Atıf notları:

-Dinsizlik cereyanına karşı İslâm ve İsevî ittifakı, bak: 785-787.p.lar.

-İstikbalde İslâm’ın inkişaf ve hükümranlığı, bak: 1747-1749.p.lar

-Mütekellimînden biri gelecek, hakaik-ı imaniyeyi isbat edecek, bak: 3067/1. p.

Mehdi hakkında hadislerden birkaç not:

-Hadis kitablarında “Mehdi” hakkındaki bablardan bazıları: T.T.ci: 5, shf: 612 ve İbn-i Mace 36. Kitab-ül Fiden 34. bab; Tirmizi, fiten 53,53.

-Hulefa-ir Raşidîn-el Mehdiyyîn: Ebu Davud, Sünnet/5; Tirmizi, İlim/16; İbn-i Mace, Mukaddime/6; Ahmet Bin Hanbel, 4/126,127.

-Mehdi’nin müjdelenmesi: Ahmet Bin Hanbel 3, 27, 52.

-Mehdi, İsa Aleyhissalâmdan önce gelecek: R.E. 344

-Mehdi’nin ismi Peygamberimizin ismine uygun olacak: R.E. 359

-Deccal’a karşı çıkan zat: T.T. 5. cild 1045, 1046. hadisler. Ve Sm. Fiten 21. bab.113. hadis.

-”Lâ Mehdi illâ İsa” rivayeti: İbn-i Mace 4039.hadis.

-Mehdiyetin hükümranlık zeminini hazırlayacak olanlar: İbn-i Mace 4088. hadis.

-Doğu’dan çıkacak olan siyah bayraklılar: İbn-i Mace 4082. hadis ve Tirmizi Fiten 79 ve KSM. 17.c.557 sh.

-Allah, Mehdi’yi bir gecede ıslah eder (vazifeye hazırlar) mealindeki hadis: İbn-i Mace 4085. hadis.

-Mehdinin hakimiyeti 5 veya 7 veya 9 sene süreceği hakkındaki rivayet: R.E. 508/8

-Cehcah’ın asasıyla (tek iktidar olarak) idaresi: T.T. 5. cild 987,988 ve Sahih-i Müslim, 52. kitab 60,61. hadislerinde geçer.

Zübdet-ül Buhari Tercemesi 958. hadisin haşiyesinde, Şarkavî Şerhinden nak­len, mezkûr Cehcah hakkında şu izahı veriyor:

“Bu kişinin adı Cehcah’tır. Çok kıymetli bir zat olup Mehdi’den sonra ortaya çıkacak, onun yolunu tutacaktır. Çoban koyununu nasıl sürerse, Cehcah da cihangir olarak bütün ülkeleri idare edecek, herkes ona boyun eğecektir.” (Şarkavi Şerhi)

Konyalı Mehmed Vehbi Efendi’nin Sahih-i Buharî eseri 1100 hadis de bu ma­nada izah edilir. Az yukarıda zikredilen Sahih-i Müslim 60-61 hadisleri de aynı ma­nayı te’yid eder.

Risale-i Nur’u proğram yapıp tatbik edecek olan zatın hususiyetleri 2301-2305.plarda izah edilmiştir. İslâm’ın hâkimiyeti devresinde halkın bir kısmı İslâm iktidarına kerhen itaat edecek (Bak: 1000/4.p.sonu)

Müncid Lügatı’nda (Cehcah: İyiliklere süratle koşan kimse) diye mana verilmiş­tir.

Istılıhat-ul Hadis isimli kitabda ise, Cehcah’a şöyle mana veriliyor: Ko­yun sürü­sünün yanında olan bir kimse, sürüden bir koyunu kurdun götürdü­ğünü görünce feryadla bağırması.

Er-Raid Lügatı da: l- Harbde na’ra atan kahraman. 2-Yırtıcı hayvanları koğmak ve men’etmek için atılan sayha. (Anarşistleri durduracağına işaret olsa gerek.)

(Cehcah şahsın ismi değil vasfı olsa gerek, Bak: İbn-i Hanbel 3,89)

2305/2- Tac’dan nakledilen yukarıdaki 988. hadis meali şöyledir: “Cehcah adındaki bir adam idareyi ele alıncaya kadar günler ve geceler (Süfyan’ın devre-i istibdadları (bak: 3454/1.p.) ve dalalet karanlıkları) gitmiyecektir. (Müslim, Tirmizi) Tirmizi’nin lafzı şöyledir: “Mevali’den (Me­vali’nin izahı aşağıda gelecektir. Cehcah dedikleri bir adam idareyi ele alın­caya kadar gece ve gündüz gitmiyecektir.”

Yine dinsizlik cereyanına karşı çıkacak cereyan hakkında İbn-i Mace’nin 4090. hadisi de şöyle:

¬«h«Q²7~ ­•«h²6«ž²~ ­v­; |¬7~«Y«W²7~ «w¬8 _®C²Q«" ­yÁV7~ «b«Q«" ­v¬&«Ÿ«W²7~ ¬a«Q«5«— ~«†¬~

«w<¬±f7~ ­v¬Z¬" ­yÁV7~ ­f¬±[«¶[­< _®&«Ÿ¬, ­˜­…«Y²%«~«— _®,«h«4

“Yani: Melahim (çatışmalar-savaşlar) vuku bulduğu zaman, Allah meva­liden öyle bir ordu gönderecek ki atlar (ının cinsi) bakımından Arabların en kıymetlisi ve silah yönünden en iyisi olup, Allah İslâm dinini onlarla te’yid (takviye) edecektir.

....Bu hadiste geçen Mevali: Mevlanın cem’idir... Bilindiği gibi Arablar kendile­rinden olmayanlara mevali derler. Bu husus tarih kitablarında da gö­rülebilir. Bu iti­barla İslâmiyeti te’yid ve takviye edeceği haber verilen toplu­mun, Arablardan başka bir millet olması ihtimali vardır...” (İ.M.ci: 10, sh:354-356)

Atıf notları:

-İsevîlerle ittifak rivayeti, bak: 785.p.

-Bu izahlardan hissedilirki harb tekneği çok yüksek olan isevilerden bir devlet islama yar­dım edip kuvvet verecek Allahu Alem Bak. 3420 p. sonu 3421 P.sonu

-Mehdi ve İsa (A.S.) cemaatının deccalı öldüreceği, Bak: 787.p.sonu

-Mehdi-i Muntazar mes’elesi, bak: 792/1.p.

-Geçmiş mürşidlerden manevi mehdi hükmüne geçmiş zatlar, bak: 1333.p.

-Geçmişte Âl-i Beyt’ten gelen mehdi-misal zatlar, bak: l194.p.

-Bir nevi Mehdi’nin Sâdât-ı Ehl-i Beyt’ten geleceği ümmetçe kabul edilmiş, bak: 793.p.

-Her asır mehdiyet manasına muhtaçtır, bak: 2032.p.

-Mehdi hakkında bazı rivayetlerin ihtilafının hikmeti, bak: 2025.p.

-Mehdi sarığını çıkarmayacak (Bak: 3495.p.)

2306- qqMEHDİ-İ ABBASİ z,_±A2 >fZ8 : (Hi: 120-163) Abbasi halife­si­dir. Ebu Abdullah Muhammed diye de anılır. Halife Mansur’un oğludur. Meşhur ve iyiliği ile umumi kabul gören bir zat olup, hususan sulh zama­nında memleketin in­kişafı için çok çalışmıştır. Yeni yollar yaptırmış, postayı ıslah etmiş ve Abbasi Sü­la­lesinin en iyi hükümdarı olarak tanınmıştır.

2307- qqMELAİKE yU¶<Ÿ8 : (Melek. c.) Melekler. Nurdan yaratılmış, fıt­rat­ları safi, makamları sabit, kendileri ma’sum mahluklar. (Bak: Azrail, Hamele-i Arş, Ruh)

Melaike meselesine gelince:”Evvela cihet-i lisaniyesini tetkik edelim: Ebu Hayyan-ı Endelüsî, gerek Bahr-ı Muhit namındaki tefsir-i kebirinde ve gerek Nehrimad ismindeki tefsir-i mülahhasında der ki: “Melek”, mim-i aslî olarak kuvvet demek olan “melk”den “feal”dir. Feâile ve feâil vezninde melaike ve melaik diye cemilenmesi şaz tarikiyledir. Ebu Ubuyde buna kail olmuştur... ilh... Binaenaleyh “melek” lügaten kavi, zülkuvve demektir. Lam’ın kesriyle “melek ve lam’ın fethiyle “meleke” kelimelerinin manalarıyla alâkadardır. Lakin bu surette melaike, cem’-i kı­yasî olmamış olur. Halbuki Arapça’da aslı bulmak için cem’, esaslardan biridir. Bu­nun için diğer taraftan mim-i zaid olup aslı mel’ektir deniliyor ki; İbn-i Cerir-i Taberi dahi Cami-ül Beyan’ında bunu şöyle izah eder: Melaike t¶<Ÿ8 in cem’idir. Şu kadar ki Arapta müfre­dinin hemzesizi hemzelisinden daha çok ve daha meşhur­dur. Melaikeden bir melek derler, hemzesini hazf ederek harekesini makablindeki sakin olacak olan lam’a naklederler ve cemi’ledikleri zaman hemze ile aslına redde­derek melaike derler ki, bunun misali çoktur: >h# >¶~h# gibi. Maamafih müf­re­din hemze ile geldiği de vardır.

2308- ...“Melek” ism-i mekân olmak üzere mevzı-ı risalet veya mef’ul mana­sıyla resul, mürsel, âmil-i risalet, vesait-i Rabbaniye demektir. Ehl-i li­sanda, müfessi­rînde bu iştikakı tercih edenler çoktur. Ragıb da melaike laf­zında bunu tercih etmiş ve “melek”de demiştir ki: Nahviyyun meleki de melaikeden müştak ve mimini zaid yaptılar. Halbuki bazı muhakkikîn bunun mülkden olduğunu söylemiş ve şöyle izah etmiştir:

2309- Melaikenin siyasattan bir şeye me’mur ve müstevli olanına lam’ın fethiyle “melek”, beşerde olana da lam’ın kesriyle “melik” denilir. Binaena­leyh her melek melaikedir, fakat her melaike melek değildir. Melek;

(79:19) ¬€_«2¬ˆ_ÅX7~«— (51:4) ~®h²8«~ ¬€_«W¬±K«T­W²7_«4 (79:5) ~®h²8«~ ¬€~«h¬±"«f­W²7_«4 gibi âyet­lerde işaret olunandır ki, melek-ül mevt bu cümledendir.

(2:102) «€—­‡_«8«— «€—­‡_«; «u¬"_«A¬" ¬w²[«U«V«W²7~ |«V«2 (69:17) _«Z¬¶<_«%²‡«~ |«V«2 ­t²V­W²7~«— (32:ll) ²v­U¬" «u¬±6­— >¬gÅ7~ ¬€²Y«W²7~ ­t«V«8 Bir de der ki: Melaike, vâhide

ve cem’a ıtlak olunur ilh... Binaenaleyh bu izaha göre de melek lafzı kuvvet ve ted­birden, melaike de risalet manasından me’huz olmuş oluyor. Ve aynı zamanda me­laike, melekten eam ve onun cinsi bulunuyor. Şu halde her iki­sinde bir kerre mana-yı risalet vardır.

2310- Acaba bu risalet sadece tebliğ-i emir midir? Yoksa tebliğ-i fiil mi­dir? Yani yalnız ilmî ve kelâmî bir tebliğ-i ruhî mi yapıyorlar, yoksa bilfiil kudret ve tekvin-i İlahînin de mübelliği oluyorlar mı? Ayat-ı Kur’aniyenin delaletlerine göre her ikisi­nin dahi bulunduğunu anlıyoruz. Peygamberlere ve hatta yine melaikeye evamir-i İlahiyeyi tebliğ eden melekler bulunduğu gibi cihad ve sair hususatta fiilen kuvvet ve imdad getiren melaike de bulunuyor.

231l- Feylesofların kuvvet nazarıyesine atlıyacak olursak, bütün kuvvet ve kud­retin “Hak Teala’da tevahhüd ettiğini ve kudret-i İlahiyenin ilk vasıta-i taayyün ve tecellisi melaikenin risaleti demek olduğunu ihtar etmek kolay olur. Lakin bunlar miyanında kuva-yı müdrike de vardır ki, onlar da vakıatı kablel-vukuu tefhim eden rububiyet-i ilahiyenin mübelliğidirler ve binaena­leyh melaikesiz bir hâdise tasavvuru gayr-ı mümkindir, melaikesiz bir katre yağmur bile düşmez... Şu kadarki, irade-i in­saniye ile alâkadar kuva-yı taliyedeki şerr ü fesad âmili gibi icra-yı tesvilat eden er­vah u kuva-yı şeyta­niye bu bâlâda izah olunduğu üzere bu melaikeye mukabildir.” (E.T. 301-305)

2312- “Melaikenin vücuduna ve ruhanilerin sübutuna ve hakikatlerinin vücu­duna bir icma’-ı manevi ile-tabirde ihtilaflarıyla beraber- bütün ehl-i akıl ve ehl-i nakil, bilerek bilmiyerek ittifak etmişler denilebilir. Hatta maddiyatta çok ileri giden hükema-yı İşrakiyyunun Meşaiyyun kısmı, melaikenin mana­sını inkâr etmiyerek “Her bir nev’in bir mahiyet-i mücerrede-i ruhaniyeleri vardır” derler. Melaikeyi öyle tabir ediyorlar. Eski hükemanın İşrakiyyun kısmı dahi melaikenin manasında kabule muztar kalarak, yalnız yanlış olarak “Ukul-ü Aşere ve Erbab-ül Enva” diye isim vermişler. Bütün ehl-i edyan, “melek-ül cibal, melek-ül bihar, melek-ül emtar” gibi her nev’e göre birer melek-i müekkel, vahyin ilhamı ve irşadı ile bulunduğunu kabul ederek o namlarla tesmiye ediyorlar. Hatta akılları gözlerine inmiş ve insani­yetten ce­madat derecesine manen sukut etmiş olan Maddiyyun ve Tabiiyyun dahi, melaikenin manasını inkâr edemiyerek (^*) “Kuvayı Sariye” namıyla bir ci­hette ka­bule mecbur olmuşlar.” (S. 509)

2313- “Mes’ele-i melaike ve ruhaniyat, o mesaildendir ki: Tek bir cüz’ün vü­cudu ile, bir küllün tahakkuku bilinir. Birtek şahsın rü’yeti ile umum nev’in vücudu malum olur. Çünki kim inkâr ederse, külliyyen inkâr eder. Bir tekini kabul eden, o nev’in umumunu kabul etmeye mecburdur. Madem öy­ledir; işte bak: Görmüyor musun ve işitmiyor musun ki; bütün ehl-i edyan, bütün asırlarda, zaman-ı Âdem’den şimdiye kadar melaikenin vücuduna ve ruhanilerin tahakkukuna ittifak etmişler ve insanın taifeleri, birbirinden bahsi ve muhaveresi ve rivayeti gibi melai­kelerle muhavere edilmesine ve onların müşahedesine ve onlardan rivayet etmesine icma’ etmişlerdir. Acaba hiçbir ferd melaikelerden bilbedahe görünmezse, hem bilmüşahede bir şahsın veya müteaddid eşhasın vücudu kat’i bilinmezse, hem onla­rın bilbedahe, bilmüşahede vücudları hissedilmezse, hiç mümkün müdür ki: Böyle bir icma’ ve ittifak devam etsin ve böyle müsbet ve vücudî bir emirde ve şuhuda istinad eden bir halde müstemirren ve tevatüren o ittifak devam etsin. Hem hiç mümkün müdür ki: Şu itikad-ı umuminin menşe’i, mebadi-i zaruriye ve bedihî emirler olmasın.” (S. 51l)

2314- “Melaikelerin, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm’a hizmeti ve gö­rünmesi ve cinnîlerin ona iman ve itaatı, mütevatirdir. Nass-ı Kur’an ve çok âyât ile musarrahtır. Gazve-i Bedir’de beşbin melaike -nass-ı Kur’an ile- önde, sahabeler gibi ona hizmet edip, asker olmuşlar. Hatta o melekler, me­laikeler içinde Ashab-ı Bedir gibi şeref kazanmışlar. Şu mes’elede iki cihet var:: Cin ve melaikenin taifeleri, hayvan ve insanın taifeleri gibi, vücudları kat’i ve bizimle münasebetdar olduğu, Yirmidokuzuncu Söz’de, iki kere iki dört eder derecesinde bir kat’iyetle isbat etmi­şiz. Onların isbatını, o Söz’e havale ederiz.

2315- İkinci Cihet: Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm’ın şerefiyle, eser-i mu’cizesi olarak, efrad-ı ümmeti, onları görmek ve konuşmaktır. İşte başta Buhari ve İmam-ı Müslim, eimme-i hadis müttefikan haber veriyorlar ki:

Bir defa melek, yani Hazret-i Cebrail, beyaz libaslı bir insan suretinde gelmiş. Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm sahabeleri içinde otururken yanına gitmiş, demiş: ­–_«K²&¬ž²~ _«8«— ­–_«W<¬ž²~ _«8«— ­•Ÿ²,¬ž²~ _«8 (²⁰⁵) Yani: “İman, İslâm, ihsan ne­dir? Tarif et.” Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm tarif etmiş. Oradaki cemaat-ı sahabe, hem ders almış, hem de o zatı iyi görmüşler. O zat, misafir gibi görünür­ken, üstünde alâmet-i sefer eseri hiç yoktu. Kalktı, birden kayboldu. O vakit Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm ferman etmiş ki: “Size ders vermek için Cebrail böyle yaptı.”