Mühazirə konspekti

Şəkil 5.4. Qəbuledicilərin ulduz (a) və üçbucaq (b)
birləşmə sxemləri 

---

6 – 7. TEZLİYİN VƏ FAZANIN ÖLÇÜLMƏSİ 
Səs və nisbətən yüksək tezliklərdə tezlik və fazanı ölçmək üçün elektron tezlikölçənləri və 
fazometrlərdən istifadə olunur. Bu cihazlar maqnit-elektrik ölçmə cihazı ilə ölçülən parametr 
(tezlik və ya faza) çeviricilərinin birləməsindən yaranır. 
Elektron tezlikölçənləri və fazometrlərinin sxemlərində çeviricilər kimi faza və ya 
tezlikdən asılı düzləndiricilərdən, həmçinin idarə olunan elektron açarlarından istifadə edilə bilər. 
Kondensator tipli cihazı nəzərdən keçirək (şəkil 6.1 a). Açar çevirigəcinin ÇV 1 
vəziyyətində C kondensatoru mənbənin U gərginliyinə qədər dolaraq Q=CU yükünə malik olur. 
Çevirgəcin 2 vəziyyətində kondensator maqnit-elektrik ölçmə cihazından boşalır. Əgər çevirgəcin 
vəziyyətini ölçülən f
x
 tezliyinə bərabər olan tezliklə dəyişsək, ÖM-dən axan cərəyanın orta qiyməti 
I
or 
≈ Qf
x 
= CUf
x
 
Aydındır ki, tezlikölçən yalnız C və U kəmiyyətlərinin qiymətləri sabit olan halda 
dərəcələnə bilər. Elektron tezlikölçənlərinin real sxemlərində ÇV çevirgəci funksiyasını ölçülən
f
x
tezlikli gərginliklə idarə olunan elektron açarları yerinə yetirir. 
6.22 b şəklindəki elektron tezlikölçənində naməlum tezlikli giriş gərginliyi formalaşdırıcı 
qurğunun (FQ) köməyi ilə həmin tezlikli, sabit amplitudalı düzbucaqlı impulslara çevirilir. İmpuls 
olduqda kondensator D1 diodu vasitəsilə dolur, impulslar arası intervalda isə D2 diodundan və 
ÖM-dən boşalır. ÖM göstəricisinin yerdəyişməsi (α=S
1
·I
or
) ölçülən f
x
tezliyinə mütənasib 
olacaqdır. 
Bu cihazların mühüm üstünlüyü onlardan geniş diapazonda (sənaye tezliyindən 100-500 
kHs-ə qədər) tezliyin bilavasitə qiymətləndirilməsi üçün istifadənin mümkün olmasıdır. 
a) b)