Onderwijsinnovatie in Europa : Voorbeelden van goede praktijken uit tien Europese landen

8.Frankrijk

8.1Schema onderwijssysteem

8.2Beleidsontwikkelingen en beleidsopties ^{130 131}

Onderwijs heeft altijd een belangrijke plaats ingenomen in het politieke debat in Frankrijk. In wat volgt gaan we in op drie ontwikkelingen:

• 
  het nationale debat over de toekomst van de school dat in 2003 werd gelanceerd en mo­men­teel volop bezig is
  
• 
  het creëren van de Lycées des Métiers vanaf 2001 als een kwaliteitslabel voor alle vormen van lycées in Frankrijk
  
• 
  het Projet Pluridisciplinaire à Caractère Professionnel – PPCP.
  

66. Het nationale debat over de toekomst van het onderwijs¹³²

Het vertrekpunt is een basistekst die op de website van dit debat te vinden is onder de titel “Eléments pour un diagnostic sur l’école: document préparatoire au débat national sur l’avenir de l’école”.
Een greep uit de vele vragen die aan de Franse burger worden gesteld:
Over de finaliteit van het onderwijs

• 
  Is het legitiem het nuttigheidsbeginsel van diploma’s meer te benadruk­ken?
  
• 
  Moet de school beter voorbereiden (en zo ja, hoe kan ze dat) op de toegang tot het be­roeps­leven?
  

Over de inhoud en ordening van het onderwijs

• 
  Dient men meer aandacht te hebben voor de overgang van de lagere school naar het ‘collège’ (lager secundair ) en van het collège naar de lycée (hoger secundair)?
  
• 
  Dient men een zo breed mogelijke vorming in het lager secundair of collège aan te bieden?
  
• 
  Hoe kan men ervoor zorgen dat leraren en leerlingen van de collèges de beroeps­op­lei­din­gen beter kennen?
  
• 
  Moet men in de collèges optioneel voor allen beroepsmodules inlassen?
  
• 
  Dient men meer aandacht te geven aan de professionele ervaring om een diploma te behalen?
  
• 
  Moet men de rol van het bedrijfsleven vergroten in de socialisatie en de opvoeding van de jongeren?
  
• 
  Moet men tegen de hiërarchie van de richtingen en keuzemogelijkheden optreden in de lycées en hoe?
  
• 
  Men moet in het lycée bruggen voorzien tussen de verschillende richtingen en moge­lijk­heden?
  

Over de leerinhouden en leervormen

• 
  Hoe beter wiskunde en wetenschappen onderwijzen in de lagere school en in het lager secundair opdat de leerlingen deze disciplines beter zouden beheersen?
  
• 
  Is het nodig om de creativiteit en de zin voor innovatie bevorderen, en zo ja, hoe?
  
• 
  Moet men handarbeid en technische vaardigheid invoeren in het gemeenschappelijke pakket?
  
• 
  Welke leerritmes moet men inbouwen om het leren te vergemakkelijken?
  
• 
  Laten het begeleid persoonlijk werk, de multidisciplinaire projecten en het opzoeken van documenten toe dat de leerlingen in het secundair beter en meer werken?
  
• 
  Moet men meer gebruik maken van individuele hulp, van ondersteunen van groepen, zelfs van gedifferentieerd leren om het onderwijs aan te passen aan de diversiteit en de maturiteit van de leerlingen?
  
• 
  Hoe kan men evaluatie anders aanpakken?
  

Over bestuur en beheer

• 
  Hoe de verantwoordelijkheid voor opvoeding en onderwijs verdelen over de nationale overheid en de lokale en regionale overheden?
  
• 
  Moet men meer autonomie geven aan de scholen en moet dit gepaard gaan met evaluatie?
  
• 
  Hoe kan de school de middelen die ze heeft beter gebruiken?
  
• 
  Moet men de beroepen van het onderwijzend personeel herdefiniëren?
  
• 
  Hoe de leraren betere rekruteren, opleiden en evalueren en hoe kan men hun carrière be­ter organiseren?
  

Andere punten (niet exhaustief)

• 
  Hoe een betere beroepskeuze organiseren?
  
• 
  Hoe kunnen de ouders en externe partners bijdragen tot het slagen op school?
  
• 
  Hoe werken met leerlingen met grote moeilijkheden?
  
• 
  Hoe geweld op school tegengaan?
  
• 
  Hoe de relaties bevorderen tussen de leden van de educatieve gemeenschap?
  
• 
  Privilegieert men een output gestuurd onderwijs veel meer dan een op kennis gericht onderwijs?
  

Dit beperkte overzicht van vragen toont duidelijk aan dat in Frankrijk dezelfde vragen leven als in de andere bevraagde Europese landen. Af te wachten is nu welke voorstellen in 2004 zullen worden gelanceerd op basis van deze bevraging. Een eerste rapport wordt verwacht in maart 2004 en het eindrapport in september 2004. In de herfst van 2004 zal aan het Franse Parlement een wetsontwerp worden neergelegd ter goedkeuring.

67. De Lycées des Métiers (LdM) : een kwaliteitslabel

In 2001 werd in Frankrijk de mogelijkheid gecreëerd om binnen secundaire scholen met een be­roepsafdeling of een technologische afdeling - het zogenoemde Lycée général et tech­no­lo­gique en lycée professionnel¹³³, een Lycée des Métiers (hoger secundaire school voor beroepen) uit te bouwen. Deze Lycées des Métiers zijn dus geen nieuwe onderwijsinrichtingen; het zijn de bestaande types lycée die dit kwaliteitslabel kunnen aanvragen. Het kwaliteitslabel van ‘Lycée des Métiers” heeft niet tot doel een ranking van de betrokken instellingen tot stand te brengen op basis van hun resultaten.
De belangrijkste doelstellingen zijn de opvoedkundige efficiëntie te vergroten door een ver­hoogde synergie tussen de beroeps- en technologische richtingen, en door een meer coherent aanbod aan opvoeding en vorming uit te bouwen per académié¹³⁴.
De lycées des métiers (LdM) worden opgebouwd rond een coherent geheel aan beroepen uit éénzelfde sector, beroepen uit aanverwante sectoren of uit complementaire sectoren. Ze zijn het steunpunt van een ambitieuze evolutie in het opbouwen van een overzichtelijk aanbod aan vorming per académie. De bedoeling is vorming aan te bieden in overleg met alle stakeholders (ouders, leerlingen, scholen, beroepen, bedrijven, overheden) en in nauwe samenwerking met de regio van de académie. Het lycée des métiers wordt een onderdeel van het regionaal strategisch plan voor de beroepsvorming van de jongeren. Het LdM moet een belangrijk element worden in het levenslang leren en kunnen fungeren als een resource center voor bedrijven.
De Lycées des Métiers moeten een gevarieerd aanbod aan vormingen kunnen aanbieden en een positieve studiekeuze mogelijk maken. Kenmerken zijn o.m.

• 
  aanbieden van zowel initële opleideing als nascholing, met voorbereiding op ver­schil­len­de technologische en beroepsdiploma’s
  
• 
  activiteiten ontwikkelen op het vlak van de studie- en de beroepskeuze
  
• 
  aanbieden van aangepaste en flexibele leertrajecten
  
• 
  organiseren van innoverende pedagogische aanpakken voor verschillende doelgroepen
  
• 
  speciale maatregelen treffen om leerlingen met leermoeilijkheden te helpen
  
• 
  helpen bij de overstappen naar een beroep.
  

De LdM bieden een reeks bruggen (passerelles) aan die de jongeren moeten toelaten ver­schil­lende opleidingsmogelijkheden te combineren: binnen het hoger secundair onderwijs, naar het niet-universitair hoger onderwijs, met name de BTS of Brevet de Technicien Supérieur¹³⁵. De LdM spelen ook een belangrijke rol op het vlak van EVC (Elders Verworven Com­pe­tenties of Validation des Acquis de l’Expérience).

De criteria voor het toekennen van het label ‘Lycée des Métiers’ worden bepaald door de stake­holders binnen elke académie, rekening houdend met de noden van de regio. Een comi­té académique de pilotage formuleert deze criteria. Ze worden vastgelegd in een kwali­teits­char­ter dat wordt ondertekend door de overheid van de académie, door de regionale over­heid en door de professionele organisaties.
Een LdM dat aan de voorwaarden van het lastenkohier voldoet krijgt na een audit een label toegekend voor 5 jaar. Er moet een verbintenis zijn van de gehele instelling om bij te dragen tot het lycée des métiers.

68. Projet Pluridisciplinaire à Caractère Professionnel – PPCP¹³⁶

Een van de belangrijkste ontwikkelingen in het beroepsonderwijs in Frankrijk is de invoering in de loop van het schooljaar 2000–2001 van het Projet Pluridisciplinaire à Caractère Pro­fes­sionnel – PPCP (het multidisciplinair project met een beroepsmatig karakter). Dit PPCP, dat kadert in de vernieuwingen van het Baccalauréat Professionnel, heeft tot doel een peda­go­gische praktijk te versterken. Daarbij wordt vertrokken vanuit een concrete verwe­zen­­lijking van een opdracht die verbonden is met beroepssituaties tijdens stages waarbij verschillende disciplines dienen te worden aangewend. Het gebruik van de PPCP is nu overal ingevoerd als een gangbare innovatie.