176
rəhbərləridir. Bu bölmədə həmçinin dini bayramlar və onunla əlaqədar söhbətlər
gedir. Vistert 22, yaxud 27 fəsildən ibarətdir.
Üçüncü bölmə: «Vendidad»
«Vendidad» - divlər əleyhinə olan qanun mə'nasındadır. Avestanın bu hissəsində
dini
qayda-qanunlar, hökmlər, dünya və axirətdəki cəzalar işıqlandırılır; fərdi və
ictimai hökmlər bu hissədə toplanmışdır. Bu hissə həqiqətdə 22 fəsildən ibarət olan
fiqhi bir kitabdır ki, hər fəsildə şəriət hökmlərinin bir qismi bəyan olunmuşdur.
Burada murdar şeylər, pakedicilər, murdarlanmış şeylərin paklanma qaydası, məssi-
meyyit qüslünün qaydası, divlərin hücumunun, böyük günahların və murdar
heyvanların həmləsinin qarşısını necə almaq barədə qayda-qanunlar toplanmışdır.
Vendidadda dünya və axirət və'dələri
barəsində, Əhrimənin Zərdüştlə necə
mübarizə aparması,
elm öyrənməyə, tə'lim-tərbiyəyə rəğbətləndirmə, izdivac edib
ailə qurmaq və s. kimi məsələlər bəyan olunmuşdur.
Dördüncü hissə: «Kiçik Avesta»
Bu bölmə Sasanilər dövrünün məşhur mubədi kimi tanınan Azər-pad-maraspənd
(odun keşikçisi) tərəfindən yazılmışdır. Bu kitab dualar, namaz, müxtəlif günlərin
münacatları,
dini bayramlar, izdivac, ölüm mərasimləri, xoş və acı günlər,
günahların kəffarəsi, hacətlərin ödənilməsi və bu qəbildən
olan digər məsələlərə
aiddir.
Yəştlər kiçik Avestanan digər bir hissəsini təşkil edir. Yəşt fidyə və yalvarış
mə'nasındadır. Bu hissədə 22 fəsil vardır və hər bir fəsil mələklərdən birinin tə'rif və
vəsfindədir. Yəşitlərdən hər biri zərdüştlər tərəfindən ilin müəyyən vaxtlarında
oxunur.
* * *
Dərsin əvvəlində qeyd olunduğu kimi, on iki min inək dərisində yazılmış əsil
Avesta İsgəndər tərəfində yandırılıb məhv edilmişdir.
Mövcud olan Avesta
Əşkanilər dövründə ağızdan-ağıza eşidilməklə, yaxud da yadda qalanları yığıb bir
yerə toplamaqla yazılmışdır. Bu tarixi məlumatların düzgünlüyü sübuta yetsə,
Avestaya nə qədər təhrif və dəyişikliklərin edilməsini təsəvvür etmək olar. İlk
Avestanın çox geniş həcmə malik olmasını, onun
ilk nüsxəsinin misilsiz bir
vəziyyətdə yazılmasını və bütün ayələrinin qorunmasının qeyri-mümkünlüyünü
nəzərə alaraq, onun sonrakı nəsillərə gəlib çatmasının
nə dərəcədə çətin bir iş
olduğunu başa düşmək olar. İlk Avestanın aradan getməsi ilə onun yeni nüsxəsinin
yazılması arasındakı uzun zaman fasiləsi də bu məsələnin mürəkkəbliyini bir neçə
dəfə artırır.