Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

O’zbekistonga chet elliklarning segmentar bo’yicha tashrif buyurishi (1998-
2006 yillar, ming kishi)
№
Segmentlar
1998 y
2000 y
2006 y
1.
2.
3.
1.
2.
3.
Barqaror segmentlar
Mahnat 
ta’tilida keluvchi turist 
(sayyoh)lar 
Xalqaro tadbirkorlar
Konferensiya qatnashchilari
Jami(I)
Ikkinchi darajali segmentlar
Xususiy tartibda ta’tilga keltiruvchilar
Savdogar va boshqalar
Qarindoshlarinikida 
va
diniy 
maqsadlarda keluvchilar
Jami(II)
21
25
48
94
14
80
212
306
36
33
75
144
24
132
350
650
54
40
101
195
35
150
420
605
Jami (I va II)
400
650
800
Milliy turistik mahsulot infratuzilmasini shakllantirish investitsiyalar 
barqarorligini va uning darajasini o’stirishni taqozo qiladi. Bu davlatda milliy turistik 
mahsulotni rivojlantirishga va turizmning barqaror o’sishiga yordam ko’rsatishni 
talab etadi.
Milliy turistik mahsulotni rivojlantirishning xususiy sektoriga va O’zbekistonda 
turizm infratuzilmasi shakllantirish va takomillashtirishga xalqaro investitsiyalarining 
jalb qilish va joylashtirish turizm industriyasini rivojlantirishnig muhim omili 
xisoblanadi.
11.3. O’zbekiston madaniy merosida etnografiya, urf – odatlar va an’analarni 
tutgan o’rni.
O’zbek xalqi boy tarixiy o’tmishga ega. O’zoq rivojlanish davrida u O’rta 
Osiyoning boshqa xalqlariga o’xshash, insoniyatga ilm va san’atning buyuk 
namoyondalarini berdi. Asrlar davomida boy o’ziga xos madaniyat yaratildi. O’rta 
Osiyoning ko’pgina bosqinchiligi natijasida o’tmish yodgorliklarida turli qadimiy 
madaniyatlar-yunon, xind, eron, arab-ta’siri ko’rinadi. Ammo bu ta’sirlar o’zbek 
madaniyatini boyitib, uning o’ziga xosligini yo’qotmadi. O’zbek xalqining san’ati 
o’zining badiiy an’analarini, ustalik qonunlarini, ifodalash vositalarini ishlab chiqdi. 
Xalq ijodining turli janrlari yaratildi. Bu bir-biriga ta’sir qilish va bir birini boyitish 
80

---

jarayoni asrlar davomida O’zbekistonga o’zining badiiy madaniyatini keyingi 
rivojlanishiga imkoniyat yaratadi.
Moddiy madaniyat yodgorliklari (qoyadagi naqshlar, monumental xaykallar, 
barelyeflar, xaykalchalar va b.), shuningdek bizgacha yetib kelgan yozma manbalar 
(m.a. 2 asr), o’zbek xalqining musiqa merosining ashula, raqs va kiyimlar qadimiy 
manbalariga guvoxlik beradi. Ularning O’rta Osiyo xalqlari xayotidagi muhim roli 
xaqida m.a. 5 asrda Yunon olimi Gerodot yozib qoldirgan.
Musiqiy san’atning yuqori namunalari og’zaki xalq sheriy ijodidir. Folklorning 
g’oyaviy boyligi va janrining turli tumanligi ruhiy va badiiy qimmatidir. Unda xalq 
tarixi, xayoti aks ettirilib, eng yaxshi insoniy sifatlar, do’stlikka, sevgiga sodiqlik 
tasdiqlanadi.
Qurg’oqchilikda dexqonlar «Sus xotin» (yomg’ir yog’ishini 
so’rash) ashulasini, kuchli shamol bo’lganida «Moy-moma» (shamolga murojaat) 
ashulasini aytish bilan boradigan udumni bajarishadi.
Xalq ozaki ijodi doim 
rivojlanadi, uning ko’p asarlari ajdodlarning dunyo qarashi, ijtimoiy, xo’jalik va 
oilaviy turmushini aks ettiradi. Xalq she’riyat ijodining asosiy xususiyati asar yaratish 
va ijro etishning ommaviy xarakteridir.
O’zbekistonning ma’naviy va madaniy hayoti O’rta Osiyo xalqlarining hayoti 
bilan birlikda shakllandi. Xalqimizda afsonalar, qabila to’g’risidagi bitiklar keng 
tarqalgan. Jun ishlab chiqishning rivojlanishi kigiz, palas, jundan qilingan gilamlar 
va yupqaroq jun matolarining-sidirga, naqshli, suratli-chiqarishni oshishiga olib keldi. 
Mahalliy xalqlar kiyimining o’ziga xosligi, avvaldan iqlim, turmush sharoiti 
moslashganligi turistlar uchun juda qiziqarlidir.
O’rta Osiyo xalqlarining raqs 
san’ati, ashula sa’nati ham xorijiy turistlarni befarq qoldirmaydi. Shu sababli milliy 
san’atchilik asosida turli shoular tashkil etish orqali turistlarni yanada jalb qilish 
lozim.