sOrtilegium (Quo explicite vel im
plicite ad demonis auxi
lium seu consiliũ sorte recurri{t$}, pctm̃ mortale
est/ad suꝑstitionẽ spectans: vt quũ quis ꝑ sortes
inquirit quis fecerit furtũ aut aliquid hmōi ad
diuinationem pertinens: & simile est si sorte quera{t$} quid agen
dum. Sortilegij. n. crimen & diuinatoriam & consultoriā sortẽ
comprehendit, quum ad demonẽ recurritur non solũ explicite
sed etiā implicite: vt cōtingit inquirentibus per sortes occulta, &
vniuersaliter ea que a sola intellectuali natura sciri aut fieri pñt.
Ex eo. n. ꝙ nō querũt a deo/nec a natura nec a fortuna hoc ex=
petũt, cogun{t$} velint nolint fateri ꝙ ad demonẽ recurrũt. impli=
cite quidem/dum ad sortes vt institutas ad hũc effectum recur=
runt. Explicite autem sicut in alijs diuinationibus & incantatio
nibus contingit.
@@0@
@@1@Spectaculoꝝ pctā. Sponsorũ pctā.
sPectacula Impudica / crudelia aut
irreligiosa abs pctō non
fiunt. Et si notabiliter admixtum horum aliquid
habeant/mortale peccatum sine dubio incurritur
a facientibus & precipientibus illa. Spectantes
autem si delectantur huiusmodi malis / proculdubio peccant
mortaliter: delectatio. n. de peccato mortali / peccatum est mor=
tale. Si autem preter opinionem occurrit hec spectare que non
placent, quilibet de seipso rationem reddat quare non recessit.
& communiter videtur veniale in huiusmodi casu / seclusa
ratione scandali.
SPonsorum Per verba de futuro/
peccata triplicia sunt.
Primo in ipso contractu sponsaliũ. Et tunc
peccatur/aut quia ficte contrahuntur, scilicet
intentione non contrahendi sponsalia seu nō
seruandi fidem: & est peccatum mortale
perniciosi mendacij. Aut quia clandestine fiunt. & videtur etiā
peccatum mortale/sicut de contractu matrimonij dictum est:
ꝗ̈uis minus graue ꝗ̈ contractus clandestinus matrimonij. Aut
quia pena apponitur quasi pena conuentionalis / contra prohibi=
tionem iuris canonici in ca. gemma. de sponsa. & est peccatum
veniale si desit cōtemptus: preter hoc ꝙ pena apposita nulla est,
quia coniugia debent fieri libere.
Secundo in dissolutione sponsalium. Et tunc peccatur peccato
perfidie: quum scilicet abs sufficiente causa promissa fides non
seruatur. Et est perfidia huiusmodi/mortale peccatum etiam si
periurium non interueniat: quia est iniuriosa proximo.
Tertio peccatur in vsu: vt si impudicis actibus vacent spon=
sus & sponsa. Sunt enim impudicitie mortalia peccata in ipsis
in omnibus casibus in quibus apud coniugatos sunt mortalia:
& tanto grauiora quanto adhuc neutrius corpus est alterius/<-P>
@@0@
@@1@Stuprum. Superbia. 220
<-P>sed promissum tantum. Oscula tamen & amplexus inter spon
sos beneuolentie causa/non sunt peccata: vt patet. Si vero de=
lectationis causa fiunt affectu maritali inchoante/abs impudi=
citia tamen, venialia sunt: quia sicut sponsa inchoatiue est spōsi,
ita delectatio venerea coniunctionis carnalis inter eos / inchoa/
tiue permittitur inter eosdem: constat autem oscula delectatio=
nis causa facta / non nisi inchoationem veneree delectationis
importare.
sTuprum / Quo mulier virgo extra
matrimoniũ defloratur, pec
oatum mortale est propriam constituens spẽm.
Notanter autem dixi mulier: quia licet virgini=
tatis virtus communis sit vtri sexui, stuprum
tamen proprium est muliens. vir. n. virgo extra matrimonium
primo concumbens nō peccat peccato stupri: quia non additur
specialis deformitas sicut in muliere.
SVperbia / Qua quis seip̃m
exaltat seu supra
seipsum it, peccatum est: quia contra
rectam rationem est, vt aliquis supra
id quod est seipsum habeat / tam in
actu estimandi ꝗ̈ eligendi.
¶ Inuenitur autem superbia duplici=
ter: vel consummata vel imperfecta.
Superbia cōsummata est, quum quis adeo seipsum magnifacit
vt ad hoc perueniat ꝙ nolit seipsum subijci diuine regule. Et
hoc est peccatum mortale maximum/vt patet: quoniam nolle
subijci diuine regule / contemptus diuine dispositionis est.
Spargitur autem huiusmodi consummata superbia per quat=
tuor ramos qui species eius vocantur. Quarum tres per bona
que quis habet tripliciter diuersificantur: scilicet aut quũ quis ita
se extollit acsi non haberet bona a deo / aut acsi ex suis meritis<-P>
@@0@
@@1@Superbia.
<-P>a deo haberet/aut si singulariter despectis alijs hr̃et/& demum
si per bonum quod non habet ita extollitur acsi illud haberet.
Consummata nan superbia in primo contemnit deum bene=
factorem: in secundo diuinam gratiam: in tertio multiplicatio=
nem diuine largitatis in alijs: in quarto diuinam miserationem,
dum ex fastidio subiectionis ad diuinā dispositionẽ in hec ducit.
Superbia vero imperfecta, qua se homo magnificat in suo
affectu/non tamen vs adeo vt velit se non subditum deo &
omnibus quibus oportet de necessitate salutis se subijci, in hec
eadem imperfecte tamen ducit: quod melius ex effectibus discer
nitur ꝗ̈ ex proprijs actibus. Nam qui ita irreligiosum & ingra=
tum se exhibet acsi non accepisset a deo omnia que hẽt, suꝑbũ
habet iuxta primā spẽm affectũ: ex simili quippe effectu apłus
inquit. quid habes quod nō accepisti: quid gloriaris quasi nō acce
peris? vbi ex effectu glorie superbia interior mōstra{t$}/quasi non
acceperit. Similiter quum quis affectũ quasi securum de bonis
que habet/aut querulum de bonis perditis/ aut admiratiuum ꝙ
non exauditur a deo habet, in secũda est superbie spẽ: qm̃ quasi
deberi sibi hec existimat talis. Qui vero alijs seip̃m prefert &
pronus est ad videndũ imaginatione vel mẽte alio℟ defectus/
ad sua mala excusandum/ ad aliena ponderanda, in tertia est
superbie specie: qua magnum se vult quasi solum magnũ. Qui
demum parum solicitus de celesti patria/de membris christi/de
satis factione peccatorum/dies suos ꝑtransit quasi somnians aut
parum vigilans, superbus est iuxta quartam spẽm: est. n. quasi
existimans immo presupponẽs se ciuẽ celestem, dei amicũ/filiũ/
membrũ: quũ negligentia & incuria hmōi non sint testimonia
talium donorum in anima: operatur. n. magna dei amor si est.
¶ Et similiter in ordine ad proximos cruditas animi/ incōpassio
ad alios/intolerātia iniuria℟/ impatientia / egre ferre se despici/
indignatio/ & huiusmodi monstrant hominem plus de seipso
sentientem ꝗ̈ sit: pro quanto tantum se quis habet vt malorum<-P>
@@0@
@@1@Superstitio. 221
<-P>pene particeps esse quasi nō possit aut debeat. Sunt autem hec
& multa alia que imperfecte sunt superbie/communiter venia
lia peccata propter imperfectionem actus: dum per modum
passionum occurrunt abs iniuria dei & proximorum. Impe=
diunt tamen huiusmodi peccata valde vitam spũalem: vtpote
ex genere superbie existentia: quum scriptum sit / superbis deus
resistit. Et hec dicta sint non solum ad discernendum inter
superbiam cōsummatam & imperfectam, sed pro cōfessoribus
personarum volentium proficere ad vitam spũalem. Qñquidẽ
redeuntibus ad deum quod vltimo relinquendumsuꝑest pctm̃/
superbia est: difficillime enim eradicatur.
SVperstitio Qua circa diuinũ cultũ
erra{t$}, pctm̃ est: vt patet.
¶ Sed quia quattuor specierum ipsius due sunt
tractate (scilicet diuinatio & idolatria) nunc
relique due / que sunt indebitus cultus veri dei,
& obseruano quarundem rerum/actuum/temporum/locorum
&c. tractande sunt.
¶ Suꝑ stitio igi{t$} exhibens vero deo indebitũ cultũ/ dupłr inue=
ni{t$}. Aut. n. exhibet cultũ indebitũ ꝗa ꝑniciosum aut quia super
fluũ: scriptũ est. n. veri adoratores adorabũt in spũ & veritate.
Cultus ꝑniciosus est cōtra veritatẽ: cultus superfluus recedit a
spũ. Est aũt cultus ꝑniciosus cōtra fidei veritatẽ / nō solũ siquis
iudaicis cerimonijs mō coleret deũ significātibus christũ incar=
nandũ/aut maumetano ritu coleret deũ (vtpote in ꝑsona eccłie
faciens cōtra ordinationẽ ecclesie, ac per hoc falsarius in cultu)
sed etiam siquis falsas sanctorum reliquias colendas proponit.
Offerentes quo votiuas statuas seu imagines miraculo℟ seu
bñficio℟ falso℟ crucifixo seu beate virginis imagini lucri gr̃a
(vt scilicet inde prouocati alij ad offerendũ similia concurrant
aut emant) suꝑ stitionẽ falsi cultus diuini incurrũt: ꝗa falsus est
hic cultus, vtpote significās quod nō est. Et peccant mortaliter:<-P>
@@0@
@@1@Superstitio.
<-P>quia irreuerentiam notabilem deo inferunt in actu colendi deũ/
quantum est ex natura actus. Quāuis enim ex intentione offe/
rentium non fiat machinatio contra diuinam reuerentiam / sed
ad lucrum vel aliquid huiusmodi, ex natura tamen operis con=
tra diuinam agitur reuerentiam. Sicut enim in periurio induci{t$}
ex natura actus deus quasi testis falsitatis / ꝗ̈uis periurans non
credat deum testari falsum/nec intẽdat ꝙ deus attestetur (quia
attestaretur contra ipsum periurum) ita hic superstitiosus vti=
tur deo tanꝗ̈ colendo falsitate seu falso cultu quantum est ex
natura cultus, ꝗ̈uis sciat ꝙ deo non placet/nec intendat deũ sed
homines fallere. & propterea sicut ibi est peccatum mortale ex
suo genere/ita & hic.
Superstitio autem diuinum cultum indebitum quia superfluũ
exhibens, si contemptus & scandalum desit/peccatum est com
muniter veniale: quia non contra sed preter diuinam reuerentiā
hoc est. Et appellatur cultus superfluus {secundum} se quicquid in eo fit
non ordinatum ad interiorem cultum qui est cultus spiritus.
Vnde actiones aut iucunditates que solum ad exteriora vtiles
essent/ad superfluum cultum spectant. Secundum vero statuta
ecclesiastica quicquid in eo dicitur aut fit supra rubricas seu
statuta: vt si dicatur bis alleluia vbi semel scriptum est. & si
fit in missa crucis signum vbi non mandatur fieri. & si plures
accoliti aut cantores ꝗ̈ consuetum sit parentur.
Superstitio Autem obseruationum quadrifariam
partita est. Et prima est superstitio
obseruationum artis notorie: qua certa ieiunia & orationes fiunt
secundum instituta illius artis ad acquirendam scientiam per
infusionem. Et hec superstitio est peccatum mortale propter
initam societatem cum demone / de cuius institutione hec ser=
uantur, & inutiliter: quia demonum non est infundere scien=
tiam animabus nostris.
¶ Secunda est superstitio obseruationum vtendo lapidibus/<-P>
@@0@
@@1@Superstitio obseruationũ. 222
<-P> herbis/lignis/animalibus / imaginibus / carminibus / ritibus ad
faciendum aliquid: puta sanandum dolorem capitis/curandum
caballum / sistendum sanguinem/medendum vulnus &c. Et
de hac dictum est superius quum de incantatione dictum est.
vide ibi.
¶ Tertia est superstitio obseruationum ex presagijs futurorum
bonorum vel malorum conceptis propter incidentia: vt si ster=
nutare contingit surgentem/redire ad lectum: si offendere ante
hostium exeuntem/redire domũ: & sic de infinitis huiusmodi
vanitatibus. Et si hec quidem fiant aut vitentur vt communiter
vide{t$} fieri/quia scilicet timent homines significari aliquid mali
ex nescio qua causa, peccatum veniale communiter videtur:
quia licet appareat multa horum ad gentilitatis superstitiones
olim spectasse, quia tamen nunc non vt instituta religionis hec
sumuntur / sed tanꝗ̈ quasi experta aut solita ex maiorum tradi
tione hec habentur/inter alias hominum vanitates computanda
hec sunt. & tolerari possunt / quum nulla adest comes sini=
stra intentio.
Et scias ꝙ potest homo quando abs omni peccato ex ali=
quo presagio cauere prudenter ab imminentibus/dubitando ne
presens occursus sit signum futuri, ex communi vtrius causa
celesti vel etiam diuina prouidentia: sicut de somniorum obser=
uatione & diuinatione dictum est. Vt siquis cadens corporali=
ter/timeat aliquem casum sibi futurum in statu vel honore &c.
propterea tamen non desistat ab operibus prudenter agendis/
sed cautius vigilet &c. pōt. n. esse vt iste casus effectus sit cause
futuri casus, & propterea significet illum.
¶ Quarta superstitio est obseruationum in verbis aut rebus
sacris portandis/dicendis/vtendis, adiunctis aliquibus conditio=
nibus non malis quarum ratio nescitur: vt patientes spasmum
neruorum/primo carlino oblato christi cruci in parasceue vtun
tur pro remedio / conficto ex illo anulo: & sic de similibus.<-P>
@@0@
@@1@Suspensio
<-P>Quantum enim apparet in huiusmodi superstitio interuenit:
quoniam vane conditiones apparent. Si tamen ex mera
deuotione fiunt / & non nisi a deo intendant & expectent
effectum / putantes deum inspirasse alicui sancto viro huius=
modi conditiones, non audeo damnare / sed tolerabile mihi
videtur.
SVspensio Vna ex censuris ecclesiasti=
cis (qua homo a iure seu a
iudice excluditur ab exequutione ordinis vel
officij ecclesiastici) pena est / non culpa: in=
curritur tamen communiter propter culpam.
Non oportet autem peccare mortaliter ad hoc vt incurratur
suspensio, sed potest ex solo veniali peccato incurri suspensio.
Quod ex eo patet / ꝙ excommunicatio minor potest incurri ex
solo veniali peccato: constat autem excommunicationem mino=
rem a maximis excludere/ scilicet susceptione sacramentorum
omnium, que sunt & maxima bona spiritualia & maxime
necessaria ad humanam salutem &c. Suspensio igitur ab exe=
quutione ordinis vel beneficij / vel ab ingressu ecclesie / vel a
solennitate diuinorum/vel ab omnibus his & similibus exclu/
dens, non est tante malignitatis vt supponat vel ferat secum
peccatum mortale sicut excommunicatio maior.
¶ Et potest suspensus absolui ab excommunicatione maiore &
minore & a peccatis / & communionem sumere, & postea ab=
solui a suspensione: quia suspensio non operatur nisi ad limites
ipsius: hoc est quia si suspensio est ab ordine / non excludit nisi
ab his que sunt ordinis, si est a iurisdictione / non excludit nisi
ab his que sunt iurisdictionis, & sic de alijs: & propterea reli
qua sunt licita.
¶ Casus aũt in quibus incurritur suspensio / multi valde sunt.
Et quia solos clericos proprie tangunt, ipsi de seipsis loquantur.
@@0@
@@1@Suspitio. Susurratio. 223
Dostları ilə paylaş: |