Tck tanitim semineri notlari

XIII. Kanuna aykırı eğitim kurumu

MADDE 263. - (1) Kanuna aykırı olarak eğitim kurumu açan veya işleten kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. ^{224 225}

Açıklama: 765 sayılı kanunun 261. maddesindeki hükmün benzeridir.

1. Eğitim Kurumu: Bu kurumların hangileri olduğunu eğitim mevzuatına göre belirlemek gerekir. Bu mevzuatta, eğitim kurumlarının nasıl ve hangi şartlar yerine getirilerek kurulacağı açıklanmıştır. Bu alanı düzenleyen 625 sayılı ve 1739 sayılı yasalarla diğer düzenlemeler hem kurumun niteliğini hem de kanuna aykırı açma olup olmadığını belirlemeye yarayacaktır. Kur’an kursları da madde kapsamında sayılmalıdır.

Eski hükme göre yapılan uygulamada madde kapsamındaki kurumların özel kurumlar olduğu kabul ediliyordu. 625 sayılı yasaya göre MEB. nın izni olmadan özel okul açılamaz. Yine böylece açılan kurumlarda öğretmenlik yapmak ta kurallara bağlıdır. O kurallara uymadan kanuna aykırı olarak açılan kurumlarda öğretmenlik yapanlar da aynı yaptırıma muhatap olacaklardır.

2. Maddi Unsur: Eğitim kurumu açmak bu kurumu çalıştırmak ve bu kurumlarda öğretmenlik yapmak şeklindeki hareketlerle gerçekleşir. Hem açmak hem de çalıştırmak tek suçtur.

Suç, kurumun açılması ile oluşacak ve idari ya da eğitim faaliyetlerinin yapılması aranmayacaktır. Kurumun açılması demek, orada eğitim yapılacağının duyurulması demektir. Bu kurumun yasal ve normal bir benzeri eğitim kurumu ile aynı niteliklere sahip olması veya gerekli araç-gereçlerin bulundurulması aranmayacaktır.

3.Yaptırımlar ve lehe kanun: 765 sayılı yasanın 261 inci maddesinde cezanın üst sınırı 2 yıl iken 5237 sayılı yasa 263 üncü maddede üst sınır 1 yıla indirildiğinden ve seçimlik olarak adli para cezası da öngörüldüğünden yeni yasa daha lehe olmaktadır.

XIV. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma

MADDE 264. - (1) Bir rütbe veya kamu görevinin veya mesleğin, resmî elbisesini yetkisi olmaksızın alenen ve başkalarını yanıltacak şekilde giyen veya hakkı olmayan nişan veya madalyaları takan kimseye üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.

(2) Elbisenin sağlayacağı kolaylık ve olanaklardan yararlanarak bir suç işlenirse, yalnız bu fiilden ötürü yukarıdaki fıkrada belirtilen cezalar üçte biri oranında artırılarak hükmolunur.²²⁶

Açıklama: 765 sayılı Kanunun 253/1 inci maddesindeki hüküm kısmen değiştirilerek yeni yasada 264. madde olarak düzenlenmiştir.

765 sayılı yasanın 253/1 inci maddesinde, elbisenin ait olduğu göreve ya da mesleğe ait işlerin yapılmaya kalkışılması ayrıca madde içerisinde gösterilmiş iken, 264. maddede böyle bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Elbise ve rütbenin ait olduğu göreve dâhil işlerin yapılmaya kalkışılması 262. maddede yazılı suçu oluşturacaktır.

Elbiseden ne anlaşılmak gerektiği şu şekilde açıklanmıştır: “maddede kullanılan (elbise) deyimini, vücudun bir bölgesini örtmek için kullanılan herhangi bir maddeden yapılmış her türlü eşya olarak anlamak doğru olur..Bu itibarla sadece başı örten nesneler veya kuşak, kordon, kravat ve kol bağları da (elbise) kavramına dahildir” (Erman-Özek;age.s.280)

Resmi elbiseyi giymek: Giyme, herkesçe görünür şekilde ve başkalarını yanıltacak şekilde olacaktır. Yanıltmak, başkalarının o elbiseyi ve giyeni gerçek görevli zannetmesi demektir. Eylem sadece rütbeyi takmak veya elbiseyi giymekle suçu oluşturacaktır. Başkaca, sözlü, fiili harekete ihtiyaç olmayacaktır. Resmi olmayan elbiselerle suç işlenemez.

Takma veya giyme kurallara aykırı olmalı ve failin bunlara yetkisi bulunmamalıdır. Rütbelerin takılması veya resmi elbiselerin giyilmesi belli şekil ve esas koşullarına bağlı olup ilgili mevzuata göre belirlenirler. Elbise, nişan ve madalyaların Türk devletine ait olanları kapsamdadır. Bu konudaki 66 ve 2933 sayılı kanunlar gözetilmelidir.

İkinci Fıkra: Yetkisiz giyilen elbise, takılan nişan ve madalyalar, giyen ve taşıyanlara bazı avantajlar sağlarlar. Elbise ve nişanlarla madalya sahiplerinin bazı yerlere denetimsiz ve izinsiz girip çıkma durumları, o yerlerde başkalarına oranla rahat hareket etmelerini sağlar. Bu kolaylıktan yararlanıp suç işleme halinde 264. madde ile belirlenecek cezalar 1/3 oranında artırılacaktır.

İşlenen diğer suçun cezası ayrıca verilecektir.

Burada 1/3 şeklinde tek bir oranın belirlenmesi isabetli değildir. 61. maddedeki ölçülerle cezalar, belirlenir ve artırılırken, ikinci eylemin niteliğine ve diğer özelliklerine göre artırma değişebilmeliydi: Bu durumda 61. madde sadece temel ceza belirlenirken kullanılabilecektir.

XV. Görevi yaptırmamak için direnme

MADDE 265. - (1) Kamu görevlisine karşı görevini yapmasını engellemek amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Suçun yargı görevi yapan kişilere karşı işlenmesi hâlinde, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(3) Suçun, kişinin kendisini tanınmayacak bir hâle koyması suretiyle veya birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde, verilecek ceza üçte biri oranında artırılır.

(4) Suçun, silâhla ya da var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.

(5) Bu suçun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.²²⁷

Açıklama: 765 sayılı yasanın 254–258. maddelerinde düzenlenen kamu görevlilerine karşı direnme suçu 5237 sayılı yasanın 265. maddesinde değişik biçimde ve içerikte düzenlenmiştir. Yeni düzenlemede yapılmak istenen görevin engellenmesinden söz edilirken 765 sayılı yasanın 254. maddesindeki suçun kapsamındaki hareketlerin hepsinin kapsama alınmadığı görülmektedir. Zira 254. maddede yer verilen “vazifesine müteallik bir işi yapmaya icbar” halinin bu yeni hükümde kapsam dışı kalıp kalmadığı kuşkusu doğmaktadır. Yani fail’in kamu görevlisini, görevine dahil olan bir işi yapmaya zorlaması hali bu suçu değil 106. maddedeki tehdit suçunu ya da 86 ve devamındaki suçları oluşturabilir.

1.Fail: Herkes fail olabilir.

2.Kamu Görevlisi: Madde 6/c de tanımı yapılan görevlidir.

3.Görevin Yapılmasını Engellemek: Başlıca iki hal düşünülebilir. Birincisi halen yapılmakta olan görevin engellenmesi, İkinci durum ise henüz başlanmayan ancak gelecekte yapılabilecek iş için önceden görevliye cebir ve tehdit göstererek işin gelecekte ele alınıp yapılmamasını sağlamak.

Yukarda değinildiği üzere kamu görevlisini, görevi dâhilindeki (hatta yapması gereken) bir işi yapmaya zorlamak eylemleri bu suçu oluşturmayabilecektir. 765 sayılı yasanın 254. maddesine göre bu suç olan, görevliyi karar vermediği, sırası, zamanı gelmeyen o anda ve o şekilde yapılması gerekmeyen bir işi failin iradesine uygun olarak yapmaktır.

İş, görevin içinde olan bir iş olmalıdır. Ve suç anında belirlenebilen ve anlaşılan bir iş olmalıdır.

4.Cebir veya Tehdit: Cebir, madde 108 de açıklanmıştır. Tehdit ise, fail tarafından, muhatabın, gelecekte meydana getireceği bir fenalık ya da zararla korkutulmasıdır. Bu zorlama hareketleri bizzat görevliye karşı gösterilebileceği gibi onun yakınlarına ve sevdiklerine, önem ve değer verdiklerine de yöneltilebilir.

Cebir ve tehditin gösterilmesiyle suç oluşup tamamlanır. Bu nedenle cebir veya tehdit konusu için kamu görevlisi tarafından yapılmamasının suçun oluşup tamamlanması bakımından önemi yoktur. Ancak ayrıca iş kısmen veya tamamen yaptırılmışsa 61. maddeye göre alt sınırdan ayrılmak gerekir. Cebir nedeniyle oluşan yaralama, 87. maddede sayılı nitelikte meydana gelirse son fıkra uygulanacaktır.

5. İçtima: Belli bir iş söz konusu olunca, birden fazla görevlinin zorlanması suçun tekliğini engellemez. Zira suç, kamu görevlilerine değil kamu idaresine karşı işlenmiştir. Ancak 87 nci maddenin uygulanması gündeme geldiğinde her görevliye karşı işlenen yaralama eylemleri ayrıca cezalandırılmalıdır.

6. Şiddetin Sebepleri: 2 nci Fıkra: Yargı görevi yapan kişiler, madde 6/d de tanımlanmıştır. Bu tanım, savcı ve avukatlar bakımından eleştirilebilirse de, gerekçede hâkim, savcı ve avukatları kapsadığı ifade edilmektedir. Bu niteliği taşıyan kamu görevlilerinin görevlerini yapmaları maddedeki koşullarda engellenmek istenirse suç oluşacak ve verilecek ceza 1/3 oranında artırılacaktır. Verilecek ceza, sonuç ceza’yı ifade etmektedir.

3 üncü Fıkra:

A) Tanınmayacak Hale Koyma: Failin kimliğini, kişiliğini saklamaya, tanıyanları yanıltmaya, tanımayanları farklı bir kişi gibi algılamaya yönelten beden veya giysilerle oluşturulan durumları, görünüşleri ifade etmektedir.

B) Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte: En az iki kişinin birlikte işlemesi, bu iki kişinin suç ortağı olarak hareket etmesi hali ağırlatıcı neden sayılmıştır. İştirakin derecesi önemli değildir.

4 üncü Fıkra:

A) Silahla İşlemek: Silah, madde 6/f fıkra ve bentlerinde tanımlanıp açıklanmıştır.

765 sayılı kanun uygulanmasında silahın gerçekte değil, görünüş itibariyle o izlenimi vermesi ve onunla, normal fonksiyonunda kullanılıp doğrultmak suretiyle tehdit edilip işlenmesi gerekmektedir. Silah yokken, ondan söz ederek tehditle bu artıcı neden uygulanmamaktadır. Uygulamanın bu bakımdan değişmemesi beklenir.

B) Suç Örgütlerinin Korkutucu Gücü: Bu halde, kamu görevlisi suç örgütü vasıtasıyla zarar verileceği tehdidi ile korkutulmakta ve bu korkunun etkisi ile göreve engel olunmak istenmektedir.

5 inci Fıkra: Madde 87 deki nitelikte yaralamalar meydana getiren, yani cebir kullanılması sonucu kamu görevlisinde oluşan yaralar anılan maddeye uygun yaralamalar şeklinde meydana gelirse hem 265 inci maddedeki suçtan hem de ayrıca yaralama suçlarından ceza verilecektir.

Kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanma

MADDE 266. - (1) Görevi gereği olarak elinde bulundurduğu araç ve gereçleri bir suçun işlenmesi sırasında kullanan kamu görevlisi hakkında, ilgili suçun tanımında kamu görevlisi sıfatı esasen göz önünde bulundurulmamış ise, verilecek ceza üçte biri oranında artırılır. ²²⁸

AÇIKLAMALAR: 765 sayılı Yasanın 281 nci maddesindeki hükmün benzeridir. Uygulamada önemli bir farklılık beklenmemelidir. Zira, maddeler hemen hemen aynı unsurları içerecek şekilde kaleme alınmışlardır.

Araç-Gereç:Görev gereği ve yalnızca görevi yapmak ve görev yaparken kullanılmak üzere elde bulunan araç, gereç veya silahlardır. Bunların devlete, kuruma ya da görevlinin şahsına ait olup olmamasının önemi yoktur. Madde kapsamındaki araçlarla görev yapılması, görevin gerektirdiği koşul ve durumlarda kullanılabilmesi mümkün olmalıdır. Sadece görev ve sıfat nedeniyle, örneğin silah bulundurma, taşıma olanağının tanınması yeterli değildir. O silah ya da araçla görev yapılması, görevi yaparken kullanılması söz konusu olmalıdır.

TCK. 281 nci madde uygulamasında köy muhtarının silah ile suç işlemesi halinde artırıcı neden olarak kabul edildiği ve edilmediği kararlar vardır. Bize göre, köy veya mahalle muhtarı yasa gereği silah taşıyabilirse de, o silahı kullanarak yapacağı bir görev varsa artırıcı neden uygulanabilir. Eğer böyle bir görev ve yetkisi bulunmuyorsa uygulanamaz. Çözülmesi gereken sorun budur. Araç ve gereç’in suçun işlenmesinde kolaylık sağlaması ve normal fonksiyonunda (silah ateşlenerek-doğrultularak-bıçağın muhataba çekilmesi bunun dışındaki kullanımlar örneğin tüfeğin sopa gibi kullanılması, tabancanın kabzası ile vurma hallerinde bu hüküm uygulanamaz) kullanılması gerekir.

Örnek olarak, silah, otomobil, mühür ve diğer teknik araçlar (daktilo-faks-bilgisayar..) gösterilebilir.

Artırıcı nedenin konma nedeni, göreve ait araç ve gereçlerden kullanma amacı dışında yararlanılarak şahsi nedenler ve gerekçelerle suç işlenmesidir.

Görev dışı Kullanma: Araçlar, kamu görevlisinin görev ve yetkileriyle ilgili olmayıp şahsi ilişkisi bulunan olayda kullanılmaktadır. O nedenle görevli, bu ilişkiye görev sırasında da, dışında da girebilir.