Dünya klasikleri : 13

Her sabah testisinin suyunu tazeleyenler, onu hep dizüstü ibadetle meşgul bulurlardı. Ziyaretçilerin d söylediklerine cevap vermez, pek seyrek olarak söylediği bir iki sözün de bilmeceden farkı olmazdı. Fakat bu hezeyanlar, çok kere anlaşılmaz, erişilmez bir kudsiyetin nişanesi sayılırdı.
Halk arasında çalkalanan rivayetlere bakılırsa, Terapont baba, ruhlarla temasta bir adamdır. İnsanlarla konuşmaması da bu yüzdendir.
Şimalden gelen papaz onu ziyarete giderken kendisine kılavuzluk eden:
-Belki sizinle konuşmak lûtfunda bulunur. Belki de bir tek kelime söylemez, demişti.
Geniş höcresinin önünde ulu karaağacın altında bir sıraya oturmuştu. Dallar ürperiyor ve akşam serinliği çöküyordu. Şimalli papaz, münzevî keşisin önünde yere kapandı ve takdisini diledi.
-Hey papaz, benim de senin önünde secdeye kapanmamı mı istiyorsun? Öyle değilse kalk.
Papaz kalktı.
-Hayır işleyen, hayır bulur... Otur bakalım... Nereden geliyorsun?
Şimalli papazı şaşırtan ilk nokta şu oldu. Münzevi keşiş, müthiş perhizine ve yetmişini geçmesine rağmen hala bir atlet vücuduna sahipti. Yüzü zayıf, fakat teni taravetli idi. Kır sakalı ile saçları bakımsızdı. İri mavi gözleri parlak ve keskindi. Sırtında kırmızımtırak bir cübbe ve beline de kuşak yerine bir ip dolamıştı. Aylarca taşıdığı kalın gömleği kapkara idi. Boynu ve göğsü çıplaktı. Üstünde ağır demirler taşıdığı söylenirdi. Ayakkabıları pek eskiydi.
Şimalli papaz mütevazı bir sesle:
-“Obdorsk”daki “Silvester” manastırından geliyorum.
-Ben Silvesterleri tanırım. İyidirler inşallah?
Papaz şaşırdı.
-Söyle bakayım bana oradaki perhiz şartları nelerdir? Nasıl oruç tutarsınız?
-Perhizde Pazartesi, Çarşamba, Cuma günleri bizde hiç yemek yoktur. Salıları beyaz ekmek, yabani dut, tuzlu lahana falan verirler.
-Ya keçi mantarı?
Papaz afallayarak:
-Keçi mantarı mı? Diye kekeledi.
-Evet, keçi mantarı ve yabani üzüm... Beyaz, siyah ekmekleri kendilerinin olsun. Bana bunlar yeter.
Papaz:
-Evet!
Diye içini çekti.
Keşiş Terapont:
-Sen hiç şeytanları kendi evlerinde gördün mü?
-Nerede dediniz, nerede?
-Ben geçen sene başpapazı ziyarete gitmiştim. O zamandan beri de bir daha oraya adım atmadım. Çünkü orada bir papazın cübbesi altına saklanmış bir şeytan gördüm. Yalnız boynuzları meydanda kalmıştı. Bir başka papazın cebinde bunlardan biri vardı. Ama benden korktuğu için gözleri fıldır fıldır dönüyordu. Bir başkası da belinde, bir diğeri de boynunda birer şeytan taşıyorlardı. Hiç birinin de bunlardan haberi yoktu.
Şimal keşişi, şaşarak sordu:
-Bütün bunları gördünüz mü?
-Gördüm ya... Sana gözlerimle gördüm diyorum ya... Baş papazdan ayrılırken bir şeytan daha kapının arkasına saklandığını farkettim. O uzun kuyruğu kapı aralığında sıkışmıştı. Kanadı hızla kapadım ve kuyruğunu kıstırdım. O çırpınırken, ben de üstüne doğru üç kere haç işareti yaptım. Ezilmiş böcek gibi olduğu yerde geberdi. Fakat o zavallı papazlar bunu ne gördüler, ne de farkına vardılar. Bu kadar yabancılar arasında meseleyi yalnız sana açıyorum.
-Benim muhterem ve ermiş keşişim, sözleriniz müthiştir. Fakat, söylendiği gibi siz, gerçekten mukaddes ruhlarla temasta mısınız?
-Bazen bana indikleri olur!
-Ne suretle görünürler?
-Bir kuş suretinde!
-Muhakkak bir güvercin olurlar.
-Hayır, o başkasına aittir. Bunlar bazen kırlangıç, bazen saka kuşu olup gelirler.
-Ruh olduklarını nereden bilirsiniz?
-Konuşurlar!
-Hangi dille söylerler?
-İnsanların diliyle!
-Peki ne söylerler?
-Bugün, bir sersem herifin gelip bana manasız şeyler soracağını haber vermişlerdi... Sen çok meraklı bir adamsın papaz!
Şimalli keşiş:
-Sözleriniz müthiş!
Dedi, fakat gözlerinde inanmadığını gösteren bir patıltı vardı.
Terapont Baba:
-Şu ağacı görüyor musun?
Diye sordu.
-Evet görüyorum!
-Senin indinde bu ağaç bir kara ağaçtır. Fakat bence büsbütün başka bir şey...
-Ne gibi başka şey?
-Şu iki dalı görüyor musun? Bunlar bazı geceler İsa’nın kolları olup bana uzanırlar. Bu aranışı açıkça görür, titrerim.
-Madem ki İsa’nın kollarıdır, o halde niçin titrediniz?
-Bir gece yakalar, kaldırır diye.
-Canlı canlı mı?
-Tabii!
Bu konuşmadan sonra Şimali Keşiş kendisine verilen hücreye döndü. Zihni karmakarışıktı.
Fakat gönlünün “Stareç”ten ziyade bu garip papaza aktığını duyuyordu.
Kendisi de oruç düşkünü olan Şimalli papaz, Terapont Baba gibi fevkalade bir perhizkarın keramete ermesine şaşmamıştı. Gerçi sözleri bir hayali acayipti. Manasız bu görünüyordu. Fakat bu manasızlığın altındaki gerçekleri ancak Allah bilirdi. Tarihin bütün velileri, hep böyle muammalı konuşmamışlar mıydı/ Bir yandan da “Stareç”in son kerameti ile meşgul oluyordu.
Aliyoşa, onun her yere sokulduğunu, herkesi lafa tutarak bundan konuştuğunu sezmişti. İlk zamanlarda buna – kafası başka şeylerle yüklü olduğu için – pek aldırış etmedi. Stareç, uzun bir dalgınlıktan sonra kendine gelince onu sormuş, aratmıştı.
Delikanlı koştu. İhtiyarın yanında Paisyük, Jozef ve Porfir’den başka kimse yoktu. Zosima, yorgun gözleriyle ona baktı ve sordu:
-Seninkilerden ne haber, seni beklemiyorlar mı?
Aliyoşa’nın yüzü karıştı.
-Hiç kimseye söz vermedin mi? Babana, kardeşlerine, ahbaplarına falan?..
-Evet, babama, kardeşlerime, başkalarına da söz vermiştim.
-Hadi git öyle ise... Git ve üzülme. Korkma, sana son sözlerimi söylemeden ölmeyeceğim. Beni sevdiğini bildiğim için son arzularımı sana söyleyeceğim. Hadi şimdi koş onlara.
Ayrılmak gücüne gittiği halde, delikanlı bu emre boyun eğdi. Stareç’in son vasiyetleri için kendisini seçmesi ruhunu minnetle doldurmuştu. Bu gayretle, mümkün olduğu kadar çabuk dönebilmek için işlerini acele bitirmek kararını verdi.
Höcreden çıkacağı sırada, Paisyüs Baba, onu durdurdu ve:
-Şunu unutma delikanlı dedi, ilim ve fen bilhassa şu son asırda epey ilerledi. Fakat alimler bilgi ağacının ayrı ayrı birer dalını seçerek çalıştıkları için, “kül”lün üstünlüğünü göremez oldular. Bu körlüğe ne kadar şaşılsa yeridir. Hakikat bütün büyüklüğüyle meydanda duruyor.
Onlar, ne arıyorlar bilmem ki... Dünya ne kadar ilerlerse ilerlesin hiçbir zaman İsa’nın tesisinden daha mükemmel bir şey ortaya konamaz. Sen gençsin, mürşidin seni dünyaya yolluyor. Dünya iğva ve fesatla doludur. Buna kuvvetin yetmez belki... Hadi zavallı öksüz git bakalım.
Paisyüs Baba, böyle söyleyerek Aliyoşa’yı takdis etti. Delikanlı bu nasihatleri dinlerken o zamana kadar sade sert bir papaz olarak tanıdığı Paisyüs Baba’da yeni bir dost siması sezdi. Şüphesiz, Stareç, son demlerinin yaklaştığını görerek, genç yavrusu için, bu tecrübeli ve alim zahidin himayesini istemişti.
Aliyoşa’yı tecrübeleriyle donatmaya çalışması bu yüzdendi.
 
                                                                      2
 
                                              Aliyoşa babasının yanında
Aliyoşa, o günkü ziyaretine babasından başladı. Fiyodor, bu ziyaretten İvan’nın haberdar olmamasını istemişti. Delikanlı kendi kendine:
-Niçin acaba?
Diye soruyor ve:
-Eğer babamın bana söyleyeceği gizli şeyleri varsa, eve bir hırsız gibi kimseye görünmeden girmem mi lazımdır? Hiç şüphesiz, heyecanı içinde bana birşeyler anlatmak istemiş, fakat halsizliğinden ötürü bu işi başaramamıştı.
Diyordu.
Kendisine kapıyı açan “Marta” oldu. Grigori hasta yatıyormuş. İvan da iki saat önce çıkmış.
-Babam ne alemde?
İhtiyar kadın:
-Kalktı; kahvesini içiyor!
Cevabını verdi.
Aliyoşa, eve girdi. Babası, gecelik kıyafeti ve terlikleriyle masaya oturmuştu. Hesaplara bakıyordu. Fakat dikkatsizdi. Aklının başka yarde olduğu görülüyordu. Yanında kimsecikler yoktu. Smerdiyakov pazara çıkmıştı. Çok erken kalkmış olmasına rağmen ihtiyar, kedine gelememiş gibiydi. Zayıflamış görünüyordu. Alnındaki yumru, kırmızı bir sargı ile örtülmüştü. Şiş burnu yüzünün aksiliğini bir kat daha arttırıyordu.
Hesaplarına dalan ihtiyar, Aliyoşa’yı, hiç de dostane olmayan bir bakışla karşıladı.
-Kahve soğudu... Dedi. Öğle yemeğimiz de pek yavan... Kimseyi ağırlayacak halde değilim. Sen, ne diye geldin?
Aliyoşa:
-Nasıl olduğunuzu sormak için gelmiştim!
Cevabını verdi.
-Evet... Biliyorum, dün gece seni ben çağırmıştım. Saçma bir şey... Boşuna yoruldun.
Sesi, berbattı. Her halinden itimatsızlık ve huysuzluk akıyordu. Kalkıp, aynaya yürüdü. Burnunu muayeneye koyuldu. Sabahtan beri belki kırk kere aynı şeyi yapmıştı. Sargısını zarif bir tarzda sardı:
-Kırmızı bana daha yaraşıyor... dedi. Beyaz sargı hastaneyi andırır... Ne var ne yok...bakalım. Senin Stareç’ten ne haber?..
Aliyoşa:
-Çok fena... Belki bugün ölecek.
Dedi. Fakat babası buna aldırış bile etmedi.
Babası damdan düşer gibi haber verdi. Ağzı kinle çarpılmış ve gözleri parlamıştı:
-İvan, sokağa çıktı. Mitya’nın nişanlısını ayartmaya çalışıyor. İşi gücü hep bu. Zaten buraya gelmesinin sebebi de ondan başka bir şey değil.
-Size kendi mi söyledi?
-Çoktan... Üç hafta oluyor. Tabii gizlice beni öldürmek için gelmemiştir. Her halde bir maksadı var.
Aliyoşa, üzülerek bağırdı:
-Niçin böyle şeyler söylüyorsunuz?
-Evet, gerçi para istemiyor... Hoş, istese de kim verecek ya... Bak, benim biricik yavrum. Aleksi, şunu iyice zihnine yerleştir ki, elimden geldiği kadar çok yaşamak niyetindeyim. Paralarımın hepsi bana lazım. Yaşım ilerledikçe, daha çok para lazım bana... Elli beş yaşında olduğum halde bütün erkeklik kuvvetimi muhafaza ediyorum.
Daha yirmi yıl bu kuvvetin devam edeceğini umuyorum. Ama ihtiyarladıkça sevimsizleşiyorum. Kadınlar, seve seve yanıma gelmeyecekler. Onları para ile çekmek lazım. Şimdi neden para topladığımı anlıyor musun oğlum? Ben, ömrümün sonuna kadar hovarda yaşamaya ant içmişimdir. Dünyada şehvetten başka her şey boştur. Herkes ona tapar, herkes onu yapar; fakat gizli yapar. Ben, örtmeye gizlemeye gerek duymuyorum. Benim açık kalpliliğimden ötürüdür ki, elalem beni çekiştirir durur. Halbuki ben, şerefli bir adamın olduğu gibi görünmemesini hiç uygun bulmam. Ölüm, uyanmamak üzere bir uyuyuştur. İsterseniz, ben öldükten sonra, canım için bir âyin yaptırır, dualar edersiniz. İstemezseniz, bana vız gelir. İşte benim felsefem bu. Dün akşam sarhoşlukla pek iyi konuşmuştuk... İvan, alimlik taslayan bir palavracı olmakla beraber, din, ölüm ve ahiret hakkındaki fikirleri hoşuma gitti... Ama biliyor musun onun köklü bir tahsili bulunduğuna ben inanmıyorum. Sadte susup gülmesini biliyor. Bütün muvaffakiyeti işte o kadar...
Aliyoşa bir şey söylemeden dinliyordu.
-Sen nene susuyorsun? O, konuştuğu zaman gayesi istihzadır. Şu senin İvan’ın pis herifin biri vesselam... Eğer canım isterse Gruşinika ile evleneceğim. Malum ya, para ile her şeye erişilir... Senin şu melun İvan’ın ne yapmak istiyor biliyor musun? Böyle şeylere senin aklın vermez. O, benim Gruşinika ile evlenmeme engel olmak için, Mitya’yı kullanıyor. İstiyor ki, benim yerime kızla o evlensin. Bu suretle hem nişanlısı Katerina’yı elde edecek, hem de benim mirasım emniyette kalacak. Ne derin, ne ustaca hesaplar değil mi?
-Ne kadar sinirlisiniz... Bütün bunların sebebi dünkü heyecandır. Siz yatmalı, istirahat etmeliydiniz.
-Senim lafın bana dokunmuyor. Bunları İvan söyleseydi küplere binerdim... Huysuz bir adam olmama rağmen sana kızamıyorum işte...
Aliyoşa gülerek:
-Hayır huysuz değil, yalnız bugün biraz sinirlisiniz, dedi.
-Şu Mitya haydudunu deliğe tıkmak istiyordum, ama şimdi ne yapacağımı kestiremiyorum. Kanun ihtiyar babasını saçından tutup yerlere savuran, yüzüne tekme vuran bir evladı elbette şiddetle cezalandırır. O, bununla da kalmadı, bir sürü şahit huzurunda tekrar gelip beni öldüreceğini söyledi. İsteseydim, onu hemen yakalatır, hapse attırırdım.
-Şu halde dava etmek niyetinde değilsiniz!
-İvan vazgeçirdi... Ben onu zor dinlerdim ama, işin içinde başka bir şey da var...
Fiyodor, oğluna doğru eğildi ve mahremane bir eda ile devam etti:
-Eğer polise başvurup yakalatsam, kız, onun peşinden koşacak. Fakat savunmasız bir ihtiyara yaptıklarını duyarsa, belki benim hatırımı sormaya gelir. Gruşinika bu karakterde bir kadındır. Herşeyin tersini yapmaktan hoşlanır. Ben onu iyi bilirim... Konyak istemiyor musun?... Peki, peki bari kahve iç. İçine bir çeyrek kadehlik konyak koyayım, bak ne güzel olur...
-Hayır, teşekkür ederim. Eğer izin verirseniz, yalnız şu bir dilim ekmeği alacağım.
Aliyoşa, böyle diyerek, ekmeği alıp cübbesinin cebine attı ve sonra babasına yalvaran bir sesle:
-Artık siz de konyak içmemelisiniz!
Diye nasihat etti. İhtiyar, dolaptan şişeyi çıkarıp kadehini doldurdu ve tekrar kilitleyerek anahtarı cebine attı:
-Hakkın var, konyak beni öfkelendiriyor... Ama çok değil, bir küçücük kadeh içeceğim. Bir kadehle de sızacak değilim ya...
Dedi.
-İşte keyfiniz geldi.
-Adam sen de, kalleşler kalleşi bir adam olduğum halde, ben seni konyaksız da severim... İvan, “Çermançiya”ya gitmiyor. Sebebi de benim ne yaptığımı öğrenmektir.... Gelirse Gruşinika’ya kaç para vereceğimi anlamak istiyor. Ben, şu İvan’ın evladım olduğundan şüpheliyim. Huyu huyumuza, soyu soyumuza benzemiyor. Benim mirasıma konmak istiyor. Fakat şunu bil ki, ben vasiyetname bırakacak değilim... “Mitya” ya gelince, onu da ayağımın altında bir hamam böceği gibi ezeceğim. Senin Mitya’n da tıpkı onlar gibi terliğimin altında çıtırdayarak geberecek. Senin Mitya’n diyorum... Çünkü sen onu seviyorsun... ama, bu umurumda değil. Eğer onu seven İvan olsaydı, o zaman korkardım. Fakat İvan kimseyi sevmez. O bize benzemez. Toz gibidir o... Rüzgar esince dağılır gider. Sana dün gel beni gör demiştim... Mitya’ya dair görüşmek istiyordum. Acaba be melun bin ya da iki bin ruble karşılığı olarak buradan defolur beş, otuz beş sene için uzaklaşır ve Gruşinika’dan vazgeçer mi diye....
-Onunla bu konu hakkında konuşurum. Belki de üç bin rubleye karşılık...
-Hayır... Hayır... Bu dediğim, dün geceye ait bir heyecan eseridir. Şimdi metelik vermem. Paralarıma benim ihtiyacım var... Ne zaman canım isterse onu bir hamam böceği gibi ezerim. Hayır, hiçbir şey söyleme hayduda, burnu büyür sonra... Nişanlısı Katerina’dan ne haber? Evlenecek mi onunla? Sen, dün ona gidecektin.
-Katerina, ne pahasına olursa olsun onunla evlenmek istiyor.
-Bak hele şu kızlar kimleri, ne biçim herifleri seviyorlar... Çapkın alçaklara bayılırlar kafirler... Eğer onun yaşında olsaydım.... – Çünkü... Ben yirmi sekizinde Mitya’dan daha güzeldim – benim de böyle muvaffakiyetlerim olacaktı... Ama Gruşinika’yı alamayacak. Ben, onların aralarını bozacağım.
İhtiyar bundan sonra yine hırçınlaştı, delikanlıya sevimsiz bir sesle:
-Hadi, sen de git, artık... dedi.
Aliyoşa, yaklaştı, babasını omuzundan öptü. Fiyodor sordu:
-Neye? Neye?... Son defa mı görüşüyoruz ki, böyle yapıyorsun?
-Hayır, Allah etmesin... Tesadüfen böyle oldu.
İhtiyar, ona bakarak:
-Ben de laf olsun diye söyledim, aldırma dedi. Sonra oğlunun arkasından bağırdı:
-Yarın gel, nefis bir balık çorbası yaptıracağım. Anlıyor musun, yarın gel!
Aliyoşa, çıkar çıkmaz, o da hemen büfeye koşarak bir kadeh konyak daha doldurdu. İçti ve:
-İşte, artık yeter.
Diye seslendi.
Dolabı kapadı, anahtarı cebine attı sonra takati tükenerek yatağa girip yattı ve hemencecik zıbardı.
 
                                                                      3
 
                                          Okul çocuklarıyla karşı karşıya
 
Aliyoşa, Madam Koklakov’un evine doğru giderken kendi kendine:
-Hele şükür, babam, Gruşinika’ya dair benimle konuşmadı! Dünkü tesadüfümü anlatmam gerekecekti, diyordu.
Bir gece içinde hasımların, ruhlarına yeni kuvvetler biriktirdiklerini ve uzlaşmaktan uzaklaştıklarını üzülerek düşünüyor: “Babam, yine aynı fikre saplanmış. Dimitri’nin de kendine göre hazırlanmış bir planı var. Onu bugün mutlaka görmeliyim” diyordu.
Fakat Aliyoşa’nın düşüncesi, önemsiz bir olayla bozuldu. Büyük yoldan yalnız bir ırmakla ayrılan “Sen Mişel” sokağına varınca dokuzla on iki yaş arasında olan bir okul kümesine rastları. Arkalarında ve boyunlarında çantalarıyla evlerine dönüyorlardı. Kiminin sırtında yalnız birer ceket, kiminde pardesü, bir ikisinin de ayağında çizme vardı. Çocuklar hararetli bir tartışmaya girmişlerdi. Bir karar vermek üzere oldukları anlaşılıyordu. Aliyoşa çocukları sever, hele küçük bebeklere bayılırdı. Ama okullulardan da hoşlanırdı. Düşünceli olmakla beraber, yine onlara yanaşıp konuşmaktan kendini alamadı. Sokulunca, yanaklarının ateş gibi olduğunu ve hepsinin ellerinde birer ikişer taş bulunduğunu gördü. Onlardan otuz adım ötedeki çitlere dayanmış, omuzları torbalı, on yaşlarında solgun benizli, hastalıklı ve pek parlak gözlü bir başka çocuk vardı. Kavga ettiği anlaşılan arkadaşlarını süzüyordu.
İçlerindeki kumral bir çocuğa:
-Ben sizin yaşınızda iken çantalarımızı sol tarafımızda taşırdık. Siz, sağınıza almışsınız. Şimdi adet böyle mi?
Kümeden biri:
-O solaktır...
Cevabını verdi. Ötekiler delikanlıya bakıyorlardı. Bu başkası:
-O, sol elle taş atar!
Dedi. Tam bu sırada solağı sıyıran bir taş, vınlayarak duvara çarptı. Taşı çay kenarındaki çocuk atmıştı. Çocuklar:
-Ne duruyorsun be... Yapıştırsana!
Diye bağırıştılar. Solak savurdu. Fakat vuramadı. Pusudaki yumurcak bir tane daha salladı ve bu sefer taş Aliyoşa’nın omuzuna geldi.
Yaramazlar gülüşerek:
-Siz bir Karamazof’sunuz, size attı.
Diye bağırıştılar ve hep birden taşlarını o yalnız çocuğa fırlattılar. Yumurcak, başına yediği bir taşla yere düştü fakat hemen kalkarak şiddetle karşılık vermeye başladı. Sert bir bombardıman başlamıştı. Maskaraların cepleri taşla dolu idi.
Aliyoşa:
-Ne yapıyorsunuz? Ne yapıyorsunuz? Bire karşı altı kişi... Öldüreceksiniz yavrucağı... Ayıp değil mi?
Diye çıkıştı ve taşlardan korumak için yalnız çocuğun tarafına koştu. Bombardımanların üçü durdu, ateşi kestiler. İçlerinden kırmızı mintanlı biri hiddetle bağırdı:
-Önce o attı... Zaten mundarın biridir o... Sınıfta Krasatkin’e de çakı batırdı... Zavallı çocuk şikayeti mertliğe yakıştırmadığı için ceza yemedi....Ama şimdi ona biz bir sopa çekmeliyiz.
-İyi ama, siz neden ona sataşıyorsunuz?
Çocuklar:
-Size de attı. Tanıyor sizi o... Dediler ve hep birden hücuma geçtiler.
Bombardıman bir defa daha insafsızca başladı. Yalnız çocuk göğsüne bir taş yiyerek ağlamaya başladı ve kaçtı. Ötekiler arkasından uludular:
-Yuha!.. Korkak kaçıyor! Yuha!..
Hepsinden büyük görünen bir çocuk:
Siz, dedi onun ne mal olduğunu bilmezsiniz Karamazof... Ona ölüm bile azdır.
-Fitnecilik mi ediyor?
Çocuklar bakışıp gülüştüler. Yine en büyükleri:
-Siz Sen Mişel sokağına gidiyorsunuz. İşte o da durdu. Yakalayıp sorun haydı...
Dedi, solak da:
-Dikkatli olun, size bakıyor, arkanızdan vurur ha!
İhtarını savurdu.
-Ben ona kızdıracak şeyler söylemeyeceğim. Yalnız sizin ondan neye bu kadar nefret ettiğinizi soracağım.
Çocuklar gülüştüler ve hep bir ağızdan:
-Sorun, dediler. Sorun ona bakalım. Likasilki’yi seviyor mu? Solak ısrar etti:
-Gitmeyiniz, sizi yaralayacak melun?
Aliyoşa, yürüdü. Çocuklar:
-Dikkat! Dikkat! Diye seslendiler. “Krosatkin” e yaptığı gibi alçakça arkadan vuracak!
Yalnız çocuk orada bekliyordu. Bu, zayıf armut yüzlü, hasta bir çocuktu. Arkasında kısalmış pek eski bir pardesü vardı. Çıplak bilekleri yenlerinden dışarıda kalıyordu. Yamalı, delik pantolonu mürekkep lekeleri içinde idi. Pardesüsünün cepleri taşla dolu idi. Aliyoşa, ona iki adım kalınca durdu ve soran gözlerle yüzüne baktı.
Küçük, delikanlının fena niyeti olmadığını anlayınca yüreklendi, gözlerinden ateşler saçarak:
-Altıya karşı tek başıma idim. Ama, hepsini tepelerim ben onların... Dedi.
-Yediğin taş çok canını yaktı mı?
-Ben de Smorov’un kafasına bir tane ekledim.
-Onlar, dediler ki, sen beni tanıyormuşsun ve mahsus atmışsın.
Çocuk, buna cevap vermedi. Fena fena baktı.
Aliyoşa, tekrar sordu:
-Ben seni tanımıyorum... Sen benim kim olduğumu sahiden biliyor musun?
Çocuk, ona düşmanca baktı ve hiddetli bir sesle:
-Çekilin başımdan!
Diye bağırdı. Fakat olduğu yerde kımıldamadı. Bir şey bekliyor gibiydi.
-Pekala... Gidiyorum. Ama ben, sana sataşmak niyetinde değildim. Allah’a ısmarladık.
Çocuk yine o kindar bakışlarla Aliyoşa’yı süzerek:
-Hadi oradan papaz bozuntusu!
 Dedi ve müdafaa vaziyeti aldı. Delikanlı, dönüp bir kere ona hayretle baktı, sonra hiç sesini çıkarmadan yoluna devam etti. Fakat daha üç adım atmamıştı ki, hınzır piç cebindeki en büyük taşı onun arkasına yapıştırdı.
-Arkadan ha... Demek senin için arkadaşlarının söyledikleri doğruymuş...
Aliyoşa böyle söyleyerek dönerken ikinci bir taşı az daha suratına yiyordu. Bereket vaktinde kolunu kaldırdı ve taş dirseğine çarparak yüzünü korudu. Delikanlı:
-Senin hiç utanman yok mu? Ne yaptım sana? Diye bağırdı.
Çocuk bu defa, dayak bekliyordu. Fakat hamının durduğunu görünce, canavar gibi saldırdı ve Aliyoşa’nın sol elini yakalayarak şiddetle ısırdı. Yara derindi. Tam tırnağının altından açılmıştı. Delikanlı can acısıyla haykırdı. Kan akıyordu. Mendilini çıkararak parmağını sardı. Sonra, sakin, gözlerini o meluna doğru kaldırarak:
-Bak, elimi ne kadar fena ısırdın... Oldu mu keyfin? Hadi bakalım, şimdi söyle, ben sana ne yaptım?
Çocuk ona şaşkın şaşkın bakıyordu. Aliyoşa yine aynı soğukkanlılık ve meleklikle:
-Ben seni tanımıyorum. İlk defa bugün gördüm... Ama bu kadar hücuma göre, sana bir fenalık etmiş olacağım. Boşuboşuna bana elbette ıstırap vermek istemezdin. Hadi, söyle ne yaptım ben sana?
Çocuk, hiç cevap vermedi. Birdenbire hıçkıra hıçkıra ağlamaya başlayarak Sen Mişel sokağına doğru koşmaya başladı. Aliyoşa, zaman bulunca bu meseleyi kurcalamaya karar vererek yürüdü.
 
                                                                      4
 
                                                      Koklakov’gillerde
 
Şehrin en güzel binalarından biri olan Madam Koklakov’un evine vardı. Madamın Moskova’da daha başka şehirlerde de evleri olduğu ve daha çok oralarda oturduğu halde, kasabamızda da bu evi muhafaza ediyordu.
Aliyoşa, dehlize girince, Madam Koklakov, onu karşılamaya koştu ve sinirli bir sesle:
-Kerametten bahseden mektubumu aldınız mı?
Diye sordu.
-Evet.
-Stareç, bir anaya oğlunu bağışlamıştı. Bari mektubumu herkese gösterip, harikayı ortalığa yaydınız mı?
Aliyoşa:
-O, bugün mutlaka ölecek!
Cevabını verdi.
-Biliyorum... Biliyorum, ama bu meseleden, ondan sizinle ve başkalarıyla konuşmaya o kadar çok istiyorum ki... Bilhassa sizinle... Sizinle... Bütün kasabada hep bu mesele çalkalanıyor. Herkes onun ölmek üzere olduğunu düşünerek kan ağlıyor... Ne ise... Katerin İvanovna’nın burada olduğunu biliyor musunuz?
           -Ne iyi tesadüf!.. Bugün için gidip kendisini görmemi istemişti.
-Evet, bunu da biliyorum. Dün orada olup bitenleri, o pis mahlukla karşılaşmanın hikayesini dinledim. Bir facia bu iş azizim... Bir facia.. Eğer Katerina’nın yerinde ben olsaydım, nereye kadar gideceğimi Allah bilirdi... Ah Aleksi, şu kardeşiniz Dimitri ne biçim adamamış öyle... Öteki kardeşiniz İvan da burada.. Katerina ile resmi bir mülakat yapıyor. Aralarındaki meseleyi bilsen.. iğrenirdin. İnsan böyle bir şeyin gerçek olabileceğine inanamaz. O kadar fena, o kadar çirkin... Her şeyi bildiği halde kızın ıstırabından zevk alarak bu yaraya dokunup dokunup geçiyor. Sizi yüreğim çarpa çarpa bekliyordum. Artık tahammülüm kalmadı... Size herşeyi anlatacağım. Ha az kaldı asıl mühim noktayı unutuyordum. Liz, sizin geldiğinizi haber alır alamaz bir sinir buhranına kapıldı. Bunun sebebini siz biliyor musunuz acaba?
Bu sırada kapının perdesi arkasından kızın cıvıldayan sesi duyuldu:
-Sinir buhranını, asıl siz geçiriyorsunuz anneciğim...
Zaptedilmiş bir gülüşün izlerini taşıyan bu cümle genç kadını kızdırdı.
-Ah, dedi; sen böyle şımarıklıklar yaparsan, beni gerçekten sinir illetine uğratacaksın. Düşününüz ki, Aleksi Fiyodoroviç, bütün gece inledi durdu. Ateşi vardı. Sayıklıyordu. Sabahı ne endişelerle beklediğimi bilemezsiniz... Doktor, onun halindeki bu değişiklikten hiçbir şey anlamadığını söylüyor... Siz kapıdan girince, bir çığlık kopardı ve öteki odaya götürülmesini istedi.