Qurani-KƏRİMİN «NÜmunə» TƏFSİRİ Əsasinda 170 sual-cavab tərtib edən: Məhəmməd Azəri

Düşmənə qalib gələndə, bu 
qələbənin zəkatı olaraq onu bağışla
»
4
. 
Amma gücdən düşməmiş düşməni bağışlamaqla, insan 
zülmə razı olanlardan hesab edilə bilər.
Sual 7:
Allah öz bəndəsini daş ürəkli edərmi?
Cavab:
Allah-təala Quranın bəzi ayələrində kimlərinsə 
qəlbini daşa döndərdiyini xəbər verir. Bir halda ki, bu iş 
Allah tərəfindən baş verir, insan nə üçün günahkar 
sayılmalıdır? 
Diqqət etsək, görərik ki, ürəyin daşa dönməsi Allah 
tərəfindən bir cəzadır. Demək, insan Allahın qəzəbinə səbəb 
olacaq günahlara yol verir və daşürəkliliklə cəzanlandırılır. 
Məsələn, «Tövbə» surəsinin 77-ci ayəsində belə buyurulur: 
1
«Bəqərə» surəsi, ayə 279.
2
«Bəqərə» surəsi, ayə 237.
3
«Nur» surəsi, ayə 22.
4
«Nəhcül-bəlağə».
7

---

«
Allaha verdikləri vədə xilaf çıxdıqlarına görə, Allah da 
onların ürəklərinə qovuşacaqları qiyamət gününə qədər 
nifaq saldı
». «İbrahim» surəsinin 27-ci ayəsində isə belə 
deyilir: «
Allah iman gətirənləri dünyada və axirətdə 
möhkəm bir sözlə sabit qədəm edər. Allah zalımları 
yolundan azdırar
».
İnsanın öz əməlindən doğan bu pis nəticə, onun iradə 
azadlığına qətiyyən zidd deyildir. Məsələn, spirtli içki içən 
insan anlamalıdır ki, ağlı başından çıxacaq və üzünə cinayət 
qapıları açılacaq. Məsələn, adam öldürəcək. Bu şəxs sərxoş 
olduğunu bəhanə gətirib, adam öldürmək fikirində 
olmadığını iddia etsə də, məsuliyyətdən qaça bilməz.
Allah-təalanın bir insanı doğru yola yönəldib, o birini 
zəlalətə salmasının əsil səbəbi, həmin insanların əvvəlki 
xeyir və ya şər əməllərində axtarılmalıdır.
Sual 8:
Nə üçün insanlar fərqli doğulur?
Cavab:
Əgər Allah ədalətlidirsə, nə üçün biri istedadlı, 
o biri isə istedadsız, biri gözəl, o biri isə çirkin doğulur?
İnsanların fərqli doğulmasının bir səbəbi, ictimai və 
fərdi çatışmamazlıqlarıdır. Məsələn, var-dövlətli insanların 
övladları fəqirlərin övladlarına nisbətən sağlam, gözəl və 
istedadlı olurlar. Cəmiyyəti varlı və kasıba bölən isə, Allah 
deyildir. Amma insanlar arasındakı fərqlərin bir hissəsi 
yaranış 
qanunlarından 
doğur.
Əgər 
insanlar 
fərqləndirilməsəydilər, bir zavodun istehsal etdiyi məhsul 
kimi bir-birlərinə oxşayar və həyat maraqsız olardı. 
Dünyada iki tam eyni insanın olmaması gözəllik deyilmi?! 
Bir şeyi də qeyd edək ki, cəmiyyət də insan orqanizmi 
kimi müxtəlif əzalara ehtiyaclıdır. Kamil insanın gözə, 
qulağa, dilə ehtiyacı olduğu kimi, kamil cəmiyyət də 
müxtəlif sahələrdə zövqlü və istedadlı insanlara 
8

---

ehtiyaclıdır. Amma bu o demək deyil ki, bəstəkar yaxşı 
yaşamalı, fəhlə isə, kasıbçılıqla ömür sürməlidir. İnsanın 
qəbul etdiyi qidanın enerji orqanizmin bütün üzvlərinə 
paylandığı kimi, cəmiyyətin də qazancı bütün təbəqələrin 
ehtiyaclırın ödəməlidir. Cəmiyyətdə memarın öz, fəhlənin 
də öz iş sahəsi var. Hər bir insan Allahdan aldığı istedad 
payı qədərində də məsuliyyət daşıyır.