Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula
Yüklə 5,7 Mb.
|
inueniuntur. Primo dum mens vana aliqua cogitatione occupatur. Et est peccatum veniale: vt patet. Secundo quum consentitur absolute in pctm̃ aliquod perpetrandum aut placet perpetratum. Et tunc constat esse mortale/si peccatum patratum aut patrandum est mortale: & similiter esse veniale/si peccatum faciendum aut factum est veniale. Tertio/quando conditionaliter consentitur in peccatum: puta si abs infamia/periculo &c. possem, furarer aut raperẽ mille aureos. aut si possem volare/occiderem talem &c. & sic de alijs conditionalibus. Et interuenit peccatum in istis consensibus con ditionatis tam mortale ꝗ̈ veniale sicut in consensu absolute: hoc est ꝙ si operatio in consequente significata in quā conditionaliter consentitur est peccatum mortale, consensus ille cōditionalis est quo peccatum mortale, & si est peccatum veniale / consensus quo erit venialis. Et ratio est: quia licet conditionalis nihil po= nat in esse, ponit tamen in appetitu rōnali (qualis est voluntas) affectum volendi peccatum illud. Nec impedimentum peccato<-P> @@0@ @@1@ Quarto/quando consentitur conditionaliter in opus nō malũ/ sed sibi illicitum propter suum statum aut votum: puta si reli= giosus appetat ducere vxorem si esset liber: & similiter quum quis post votum ieiunij vellet non ieiunare si esset liber: & sic de alijs. In huiusmodi. n. peccatum veniale cōmuniter interue= nit propter remissam voluntatem ab inchoato bono. Et ad hunc peccandi modum spectat, quum quis consentit ꝙ si ingressurus esset religionem non ingrederetur / ex quo tamen professus est intendit seruare eam: manifeste siquidem apparet remissio vo= luntatis a feruore prius habito, quia tamen consensus in fra limi tes liberi temporis consistit / mortale peccatum non interuenit. Et scito omnes conditionales secundum hunc modum / & multo magis secundum precedentem modum/esse opera & ten tationes fatuas & diaboli: nam diabolicum est/quenꝗ̈ in tenta= tionem se aut alium precipitare, si esset si fuisset/facerẽ dicerem &c. ad nihil. n. hec ducunt nisi ad peccatum. Quinto/quando in cogitando interuenit delectatio morosa. De qua vide in fra in verbo delectatio. latens & fraudulenta conuen tio) est manifeste pctm̃ in vtro: quia vter colludens fraudi consentit. Et est pctm̃ mortale, pro quanto inique contra debitā tendit iustitiā. @@0@ @@1@ Secundũ est/vt sit ieiunus ieiunio nature: hoc est ꝙ a media nocte nihil sumpserit per modũ cibi vel potus. ita ꝙ nō solũ de bet eẽ ieiunus a cibo & potu cōi, sed ab oĩbus ẽt medicinalibus<-P> @@0@ @@1@ (puta cinamomo vel nucemuscata/vel aliquo eiusmodi) non sit fractum ieiunium, propterea forte quia non frangitur ex his ieiunium ecclesie. Immo a fidedignis accepi quendam bonum sacerdotem multo tempore pro reuerentia sacramenti preacce= pisse nucẽmuscatam / vt bonum odorem stomachi eucharistie prepararet. Sciebat ille ꝙ oportebat ieiunum cōmunicare, sed nesciebat se non esse ieiunum post sumptam nucemmuscatam pro reuerentia sacramenti/nesciens distinguere inter ieiunium ecclesie & ieiunium nature. Excusatur ille a pctō mortali cōtra ius positiuum: quia plus nesciebat in sua simplicitate gradiens/ & arbitrans se scire quod omnes sciunt, scilicet ꝙ ieiuni tantũ debent cōmunicare: & propterea non erat solicitus de fuganda ignorantia illa. Dixi aduertens: quia si contingat aliquẽ scien tem omnia/post sirupum sumptum cōmunicare/nō recolendo de sumpta potione, excusa{t$} a mortali violatione iuris positiui: non. n. voluntarie cōmunicauit non ieiunus / qui ex obliuione huiusmodi cōmunicauit. Nec sunt tam arcte positiui iuris vin= cula interpretanda, vt inuoluntarias & quas nullo pacto sciens & prudens vir bone cōscientie ageret operationes / imputemus ad mortem eternam ex obliuione aut simplicitate transgredienti materialiter tantum ius positiuum: vt in vtro casu & simili= bus contingit. Dixi quo per modum cibi aut potus/ad diffe rentiam eorum que trahũtur seu descendunt ad stomachũ per modum saliue: vt sunt reliquie cibi inter dentes remanẽtes / & alia hmōi. Hec. n. nō violant ieiuniũ nature/sicut nec saliua. @@0@ @@1@ Tertium est tempus. De quo tria dicenda occurrunt: scilicet quantum ad etatem/quantum ad pasca/ quantum ad mortis ar ticulum. Etas peccantis si non communicet/est quum ad annos discretionis peruenerit: vt patet in ca. omnis vtrius sexus de pe. & re. Et habetur cōmuniter pro peccato mortali hmōi omissio. Aduerte tamen hic / ꝙ consuetudo optima legum interpres/ distinguit inter annum discretionis ad confitendum & annum discretionis ad cōicandum: quasi ad cōfitendum quelibet discre tio sufficiat, ad cōmunicādum autem exigatur discretio deuota & reuerentialis. Nam parentes curam puerorum & puella℟ gerentes/ad confitendum paruulos decem annorum cogũt, ad cōmunionem autem cōiter non mittunt nisi post plures annos. Et licet preceptum ecclesie ad ipsos pueros dirigatur: quia tamen etas illa medijs parentibus iuris precepta suscipit, ideo pueri qui ex parentum iudicio annum discretionis determinandum ex= pectant, quo ad communionem/ non sunt rei precepti violati si non communicant etiam in quartodecimo aut quintodecimo anno: inferiora. n. per media / diuina prouidentia gubernat & gubernanda disposuit. Deberet tamen puer si tante prudentie est / deberent & parentes eius quum dubitant / confessorem pueri consulere si videtur ei ꝙ ad communionem sit discretus. Excusantur quo parentes a violatione ecclesiastici precepti/si ob reuerentiam sacramenti seruant consuetudinem patrie vbi consueuerunt tardius pueri ad communionem admitti quia vi dentur non debitam reuerẽtiam deuotionem habere. Et ratio excusans est: quia lex ista quo ad hoc / non est ibi consensu vtentium comprobata, & prelati sciunt & non reprehendunt. Tenetur igitur omnis vtrius sexus quum ad annos discre= tionis peruenerit/communicare semel in anno, hoc est in pasca. Et quantum ad hoc preceptum spectat/intelligitur pasca du= rare duabus hebdomadis: vt eugenius quartus declarauit. ita ꝙ cōmunicans in hebdomadasctāvel in hebdomada pasce aut in<-P> @@0@ @@1@ Quartum est reuerentia & deuotio. Et reuerentia quidẽ con sideranda ac seruanda est/vt nec post pollutionẽ nocturnā nec post coitum coniugalem cōicet quis illo die. Nā nisi ex rōnabili cā eodem die aliquis cōicaret, peccaret/venialiter tñ: quia nō de= bitā exhiberet sacr̃o reuerentiā. Et multo magis peccāt/qui post continuata pctā mortalia hodie conteruntur & confitentur/& cras cōicant. Pa℟ siquidem curare se monstrant de disponenda mente ad tantum sacr̃m, qui quasi repente de assueta cibatione animi ex mundo & carne in vnionem chr̃i per modũ cibi pre sumunt accedere, quasi spũalis gustus statim sit aeꝗsitus ab eis: nō tñ peccāt mortaliter. Simili quo pctō inuoluũtur/ꝗ omittũt contritionẽ venialiũ, ex quibus actualis feruor seu deuotio im= peditur: quia non se parant vt debent ad hoc sacr̃m. Reuerẽtia quo corporalis adesse debet: vt scilicet genuflexus cōicet qui nō celebrat: & postea non statim expuat/nec statim comedat. De= uotio vero actualis exigitur quo ad aliquid de necessitate, scilicet quo ad appetitum hmōi sacramẽti: oportet. n. vel tunc appetere vel prius appetisse suscipientem hoc sacr̃m. Dico aũt prius ap petisse/propter superuenientem egritudinem: puta dementiam/<-P> @@0@ @@1@ <-P>aut phrenesim/aut insensibilitatem cum periculo mortis: nam mentis compotes debẽt actualiter appetere. Et hec dicimus quo ad ecclesiā. Corā deo aũt tenentur mentis cōpotes ad deuotionẽ actualẽ/nō ꝑ solam voluntatem cōicandi, sed ꝑ meditationem & voluntatẽ pascendi animā suā de christo: hoc est de morte christi/de vita chr̃i/de imitatione chr̃i/de humilitate/patientia/ constantia/charitate &c. chr̃i: quia si deuotio actualis nō procu ratur, non se parat homo quantum in se est ad hoc sacramentũ vt debet: quia nō se parat ad actualiter masticandum spirituali masticatione cibum anime qui corpus christi est. uolui. Et primo si ipse qui dat sacramentũ non sit sacerdos curatus/aut ab eo vel superiore licentiam hñs. Oportet. n. nisi necessitatis articulo vrgente (in quo diaconus & de lñia ep̃i vel pbr̃i supplere pōt: vt hr̃ di. xciii. in ca. pñte. & sine lñia/illis absentibus: vt in ca. diacones/eadẽ. xciii. di.) mini= strantem esse sacerdotem: vt in ca. peruenit de conse. di. ii. & curam illius habentem vel de illius licentia: vt in clemen. reli= giosi de priuile. Cōmunicans autem alienum parochianum/ peccat/ius violans, nisi sub ratihabitionis spe hoc faciat. Et si re ligiosus est/excōicatus esset: de quo tñ vt in fra inter excōes hẽs/ sentias. An aũt a seip̃o extra sacrificium misse liceat sacerdoti sumere eucharistiā, licet sancitũ legisse nō meminerim/puto in necessitatis articulo licere: vt sisacerdos sit peste laborans vbi alij timent ei appropinquare, qui tamen ei deferrent corpus christi ad locum propinquũ. Secundo. si vbi nō est consuetũ/p̃sumit dare eucharistiā sub vtra spẽ: peccaret siquidẽ & mortaliter/ rōne contemptiue presumptionis. Tertio si pueris añ discretio nis annos/aut a natiuitate amẽtibus/aut indignis, vt sunt excōi cati/interdicti/in publico pctō exñtes (quales sunt meretrices/ lenones/in cōcubinatu morātes/publici vsurarij/pugnātes ĩ duel lo: & alij hmōi) eucharistiā tribuat sciens. Infantes. n. & nati<-P> @@0@ @@1@ Sexto si infirmis viaticũ, & his quibus debet/sacr̃m hoc mini strare omisit: raro. n. hec abs peccato eueniunt negligentie. Yüklə 5,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|