Bible Query from Matthew

Kutsal Kitap’ın Matta Kısmı Hakkında Sorular
Hem Matta ve hem de diğer müjdeler için aynı olan sorular, ya Matta’da yer alır, ya da Müjdeler bölümündedir.
Soru: Matta Müjdesi’ni diğerlerinden ayıran öğelerden bazıları nelerdir?

Yanıt: Matta Mesih’i, Tanrı’nın Egemenliği’ni getiren ve yasanın yerine gelişi olan Vaat Edilen Kral olarak vurgular. Mesih, yerine gelmiş umuttur. Matta, Müjde yazarları arasında Eski Antlaşma peygamberliklerinin Mesih’te nasıl yerine geldiğini en çok gösterenidir. Matta’nın 1/3 kadarı vaazdır ve Müjde beş büyük tezin etrafında organize edilmiş gibidir.

Matta’nın diline gelince, Elçi Yuhanna’nın bir öğrencisi olan Papyas, Matta’nın ilk önce İbranice/Aramice olarak yazıldığını söylemiştir. İsa, İsrail’in “bir örneği”dir ve bazıları Matta’nın o zamanda yaşayan Yahudiler için bildik olan Midraş tekniklerini kullandığını görmektedir.

Sahte dinlere gelince, Matta 20:1-16, Mormonlar’a ve Yehova Şahitleri’ne lütuf hakkında açıklama yapmak için iyi bir parçadır. Matta 18:21-35 de, Mormonlar’a, yaptığımız iyi işlerle İsa’ya lütfundan ötürü O’na olan borcumuzu hiçbir şekilde ödeyemeyeceğimizi göstermek için iyi bir parçadır.

Soru: Matta’da Mesih hakkındaki peygamberliklerden bazılarından nasıl söz edilir?
Yanıt: Soruyu yanıtlamadan önce, ilk önce söz konusu peygamberliklerden birkaçını listeleyelim.

1. Tanrı’nın İsrail oğullarını Mısır’dan çıkartmaları üzere çağırması (Hoşea 11:1; Matta 2:15)

2. Rahel’in Rama’da çocukları için ağlaması (Yeremya 31:15; Matta 2:18)

3. Zevulun ve Naftali hakkındaki peygamberlik (Yeşaya 9:1,2; Matta 4:15-16)

4. Zekeriya’ya 30 gümüş ödenip bunların çömlekçiye verilmesi verip (Zekeriya 11:12-13; Yeremya 32:6-9, Matta 27:9-10)

Yanıt: Diğer Müjdeler’den daha çok Matta, Eski Antlaşma’yı ve Midraş yöntemlerini bilen bir Yahudi kitlesine hitaben yazılmıştı. İlk kilisenin yazarlarından Papyas, Matta’nın özgün olarak Grekçe değil, İbranice olarak yazılmış olduğunu bildirmişti. Matta, İsrail oğullarının Mısır’dan çıkışından, Rahel’in çocuklarının ağlamasından söz ederken burada planlı bir şey yaparak İsrail’in Mesihi’nin yaşamının İsrail oğullarının yaşamıyla paralellik içinde olduğunu göstermektedir. Bizler peygamberliği, önceden bildirilen münferit ayrıntılar olarak düşünebiliriz ama bu fazlasıyla sınırlı bir görüştür. Matta, İsrail oğullarının hayatının genel olarak İsa hakkında bir peygamberlik olduğunu gösterir.
Soru: İsa doğduğunda Meryem bakire olduğundan, Matta 1’de Yusuf’un Davut’a kadar olan soyağacını bildirmenin amacı neydi?

Yanıt: Yusuf, İsa’nın biyolojik babası olmadığı halde, her bakımdan O’nun yasal babasıydı. Böylece Davut’a verilen vaatler hem yasal baba/oğul anlamında ve hem de Luka’da bildirilen Meryem’in soyağacı aracılığıyla biyolojik bir anlamda yerine gelmişti.

Soru: Yasa’nın Tekrarı 23:3 “Ammonlu ya da Moavlı biri onuncu kuşağa dek asla RAB'bin topluluğuna girmeyecek” dediği ve Matta 1:5’de de, Davut’un babaannesinin Moavlı Rut olduğu bildirildiğinden, Davut nasıl cemaatle birlikte olabilir?

Yanıt: İlk olarak, yanıtın büyük bir olasılıkla ne olmadığını söyleyelim, ondan sonra da yanıta geçeceğiz.

Yanıt büyük bir olasılıkla şu değildir:

Davut’un cemaatle birlikte oluşu Yasa’nın Tekrarı 23:3’e aykırı olduğu halde, Kutsal Kitap Davut’un halkla birlikte olduğunu ve onlarla birlikte tapındığını kaydeder. İnsanlar bilgisizlik içinde bazı yanlış şeyler yapabilirler. Örneğin, Yeşu Givonlular’la Tanrı’nın Yasası’na aykırı bir anlaşma yapmıştı. Ancak anlaşma bir kez yapıldıktan sonra, Tanrı onların anlaşmanın şartlarını yerine getirmelerini istemişti. Tanrı gerçekten de Kendi öngörüsünde onların bu hatayı yapmalarına izin vermiş ve daha sonra da Givonlular’ı kullanmıştı.

Yanıt: Davut’un burada Yasa’nın Tekrarı 23:3’e itaatsizlik etmediğini söyleyebiliriz.

1. İnsanlar soyağaçlarını anne taraflarına göre değil, baba taraflarına göre izlerlerdi. Bu yüzden, Yasa’nın Tekrarı 23:3’ün erkek atalar için geçerli olmasının tasarlanmış olduğu (kesin değilse de) mümkündür.

2. Rut “halk değiştirmişti.” Naomi’ye “Senin halkın benim halkım, senin

Tanrın benim Tanrım olacak” demişti. Günümüzde insanlar, eğer hem kendileri ve hem de yeni ülkeleri kabul ederse vatandaşlıklarını değiştirebilecekleri halde, bu o zamanlarda daha da dramatik bir durumdu: Tanrı onun da Rahav gibi, seçilmiş İsrail halkının bir parçası olmasına izin vermişti.

Soru: Matta 1:8’de bildirildiği üzere Yoram Uzziya’nın babası mıydı, yoksa 1 Tarihler 3:11-12’de bildirildiği üzere

büyük-büyük-büyükbabası mıydı?

Yanıt: Aslında sözcüklerin nasıl kullanıldığını doğru bir şekilde anladığımızda her ikisi de doğrudur.

Elçilerin İşleri 7:19; 1 Krallar 15:24; 22:50; 2 Krallar 15:38’de gördüğümüz gibi, Yahudiler “baba” sözcüğünün aynı zamanda “ata” ve “oğul” sözcüğünün de “soyundan gelen” anlamına geldiğini anlıyorlardı.

Kral Yoram, Kral Uzziya’nın büyük-büyük-büyükbabasıydı.

Soru: 2 Krallar 15:1-7 ve 1 Tarihler 3:12 Azarya’nın Yotam’ın babası olduğunu söylediği halde, Matta 1:9 neden Uzziya’nın Yotam’ın babası olduğunu söylüyor?

YANIT: 2 Krallar 15:32,34 ve 2 Tarihler 26:1-23; 27:2; Yeşaya 1:1; 6:1; 7:1’da gördüğümüz üzere, Uzziya, Azarya için kullanılan bir başka isimdir. Birçok kralın hem kendi ismi, hem de daha sonra kral olunca kendilerine verilen isimleri vardı. Ama hem krallar ve hem de kral olmayan kişiler için bu sıra dışı bir durum değildi. Bunlara örnekler olarak şu kişileri gösterebiliriz: Avram/İbrahim, Saray/Sara, Yakup/İsrail, Ben-Oni/Benyamin, Safenat-Paneah/Yusuf, Hoşea/Yeşu, Gidyon/Yerubbaal, Ammiel/Eliam, Bat-Şeva/Bat-Şeva, Azarya/Uzziya, Aviyam/Aviya, Yoşiya oğlu Yehoahaz/Şallum, Elyakim/Jehoyakim, Yehoyakin/Yehoyakin, Sidkiya/Mattanya, Hananya/Şadrak, Mişael/Meşak, Azarya/Abed-Nego, Daniel/ Belteşassar, Simun/Petrus, Yusuf/Barnaba ve Saul/Pavlus.

Soru: Matta 1:11,16’daki soyağacı, neden İsa’nın Yeremya 22:28-30 ve Yeremya 36:30’un bildirdiği gibi Yehoyakim/Yehoyakin’in lanetli soyu aracılığıyla geldiğini söylüyor? (Ayrıca bkz. 1 Tarihler 3:16). Hem Yehoyakin, hem de babası Yehoyakim, Tanrı’nın Kendisi tarafından lanetlenmişlerdi. Tanrı, bu adamların ikisinin de soyundan gelen kimsenin Davut’un tahtına çıkmayacağını söylemişti. Eğer İsa, bu adamlardan birinin soyundan geliyorsa, nasıl olur da, sonsuza dek Davut’un tahtından yönetmesi önceden belirlenmiş Mesih olabilir?

Yanıt: Yusuf’un Matta’daki soyağacı, Yusuf’un lanetlenmiş bir soydan geldiğini gösterir. Eğer Yusuf, İsa’nın biyolojik babası olsaydı bu gerçek bir sorun olurdu çünkü Yeremya, Yehoyakin’in soyundan gelen kimsenin tahta çıkmayacağı konusunda peygamberlik etmişti. Ancak, Luka’da yer alan Meryem’in soyağacı, Meryem’in atalarının kral soyundan ayrıldıkları için İsa’nın biyolojik olarak Yehoyakin ve Yehoyakim’in soyundan gelmediğini gösterir. Geriye dönüp baktığımızda, Davut ve Süleyman’a biraz farklı vaatler verildiğini görebiliriz. Süleyman’ın soyundan sadece Yusuf gelmişti ama hem Yusuf ve hem de Meryem, Davut’un soyundan gelmişti.

Tarihsel olarak, Galya’da Lyons piskoposu olan İreneyus, M.S.182-188’de yazmış olduğu (İreneyus Sapkınlıklara Karşı anlamına gelen) Irenaeus Against Heresies adlı kitabının 3’cü cildi, 21.9 bölümü, 453-454 sayfalarda Yusuf’un soyağacı konusundaki bu itirazı yanıtlamıştı.
Soru: Matta 1:17’de, gerçekten de 3 x 14 = 42 kuşaktan mı, yoksa sadece 41 kuşaktan mı söz edilmektedir?

YANIT: 14’er isimden oluşan üç grup vardır, ancak bunlar İbrahim’le başlayarak Davut dahil olarak Davut’a kadar olan ilk liste gibi toplamsal değildir. İkinci liste, Davut’tan sürgüne kadar olan dönemle ilgilidir. Eğer Matta 42 kuşak olduğunu söyleseydi bir sorun olabilirdi ama Matta hiçbir zaman toplamın 42 olduğunu söylememiştir. Matta büyük bir olasılıkla 14’e isimden oluşan üç grup olduğunu öylesine, hatırlanması kolay olsun diye söylemiştir.

Soru: Matta 1:17 ve Luka 1’de yer alan iki soyağacı neden Süleyman’dan sonra farklılık gösteriyor ama sonra Şealtiel’de yeniden uyum içine giriyor?

YANIT: Matta 1:12, Yehoyakin, Şealtiel ve Zerubbabil, Luka ise, Neri, Şealtiel ve Zerubbabil der. Aradaki farkın doğrudan nedeni, 1 Tarihler 3:17-19’da verilmiştir. Hemen hemen her zaman babadan oğula geçen Kraliyet soyu burada Şealtiel’den, Şealtiel’in kardeşi Pedaya’nın oğlu Zerubbabil’e geçmiştir.

Bunun nedeni bildirilmemiştir, ama nedenin Şealtiel öldüğünde hiçbir oğlu ya da hayatta olan hiçbir oğlu olmayışı düşünülmektedir. Bilginler, ya Pedaya’nın öldüğünü ve Şealtiel’in öksüz kalan Zerubbabil’i evlat edindiğini ya da Şealtiel’in hiç oğlu olmadığı için kraliyet soyunu Zerubbabil’e aktardığını düşünmektedir.
Soru: Matta 1:18-19’da, eğer Yusuf’la Meryem daha evli değillerse, Yusuf neden Meryem’i gizlice boşamayı düşünmüştü?

YANIT: O zamanki adetler günümüz adetlerinden farklıydı. Bir erkekle bir kadın, düğünden sonrasına kadar cinsel ilişkiye girmedikleri halde, nişanlandıklarında birbirlerine bağlanırlardı. Yusuf, nişanı resmen bozmayı düşünüyordu.

Soru: Meryem, Matta 1:18’in dediği gibi Kutsal Ruh’tan mı hamile kalmıştı yoksa İsa, Elçilerin İşleri 2:30’un söylediği gibi Davut’un soyundan mı geliyordu?

YANIT: Bakire Meryem, bakireydi; Kutsal Kitap, Meryem’in üzerine Kutsal Ruh’un geldiğini söyler. Burada bir cinsellik söz konusu değildir. Yusuf, İsa’nın biyolojik babası değil, sadece yasal, O’nu evlat edinmiş olan babasıydı. Ama İsa, Luka 3:23-37’de Meryem’in soyağacında bildirildiği üzere, Meryem aracılığıyla biyolojik olarak Davut’un soyundan gelmişti. İsa’nın Davut’un bir oğlu olduğunu (onun soyundan geldiğini) söyleyen diğer ayetler şunlardır: Matta 12:23; 15:22; 20:30; 21:9,15; Markos 10:47-48; 12:35; Luka 10:41; 18:38-39; Yuhanna 78:42; 2 Timoteos 2:8; Vahiy 5:5; 22:16.

Soru: Diğer müjde yazarları rüyalardan söz etmezken Matta neden Matta 1:20; 2:12; 2:13; 2:19; 2:22; 27:19’da rüyalardan söz ediyor?

YANIT: Matta sadece dört ya da beş rüyadan söz eder:

İsa’nın çocukluğunda üç ya da dört rüya: Matta 1:20 (Meryem’i kendine eş olarak al); 2:12 (Hirodes’in yanına dönmeyin); 2:13 (Mısır’a gidin); 2:19 (Nasıra’ya dönün; 2:22 (Yahudiye’ye gitmeyin). Matta 2:22 farklı bir rüya da olabilir, Matta 2:19’la aynı rüya da olabilir.

İs’nın mahkemesinde, Pilatus’un karısı (Matta 27:19).

Markos ve Yuhanna, Mesih’in bebekliğinden söz etmez, bu yüzden onların bu rüyaları kaydetmeleri beklenmez. Luka yıldızbilimciler hakkında hiçbir şey ve Yusuf hakkında da neredeyse hiçbir şey söylemediğinden onun da bu rüyaları kaydetmesi beklenemez.

Bundan sonra geriye Matta’da yer alan (Pilatus’un karısının rüyası) kalır. Bu diğer müjdelerde kayıtlı olmayan bir ayrıntıdır.

Ancak bunları temel alarak, diğer yazarların rüyaları yazmaya karşı oldukları sonucuna varamazsınız. Elçilerin İşleri 16:9’da Pavlus, Makedonya’dan bir adamın gelip kendilerine yardım etmesi için kendisine yalvardığı bir görüm görmüştü.

Soru: Matta 1:23, “kız” sözcüğünü kullanarak Yeşaya 7:14’ü yanlış mı tercüme ediyor?

YANIT: Hayır. Buradaki İbranice sözcük ya “bakire” ya da “kız” anlamına gelebilir ama Asimov kendisi de, s.780’de Septuagint’in bu sözcüğü bakire anlamına gelen parthenos olarak tercüme ettiğini kabul etmiştir. Tabii ki, Asimov Kutsal Kitap’taki mucizelerden hiçbirine inanmadığı için Yeşaya’nın bir bakireden söz ettiğine inanmamayı seçerdi.

SORU: Matta 1:23’de Davut’tan İsa’ya kadar 27 kuşak varken neden Luka 1:3:23-31 42 kuşak olduğunu söylüyor?

YANIT: Yusuf’un ve Meryem’in aile ağaçlarında aynı sayıda kuşak olması gerekmediği halde, Matta’da bazı boşluklar olduğu kesindir. “Oğul” sözcüğü, kişinin soyundan gelen erkekler anlamına gelebileceği için burada bir sorun yoktur. Yehoyakin M.Ö. 604 yılına kadar hüküm sürdü, bu yüzden Davut’tan Yehoyakin’e kadar olan 14 kuşak 400 yıllık bir dönemde yaşamıştır. Ya da kuşak başına 29 yıl sayabiliriz. M.Ö. 604 yılından M.Ö. 4 yılına kadar 20 ½ kuşak olmasını beklerdik ama Matta sadece 13 kuşak ya da kuşak başına 46 yıl verir.

Matta’nın sürgünden sonraki 14 kuşaktan fazlasını söylememiş olması onların isimlerini bilmemesinden kaynaklanmış olabilir. Sadece bildiklerinin isimlerini yazmıştır. Ya da bunların akılda kolay kalması için on dörder isimden oluşan üç grup kullanıyordu.

İbranice Mazoterik metinde (dwd) Davut’un isminin 4 + 6 + 4 = 14 etmesi sadece bir rastlantıdan daha fazlası olabilir.

SORU: Matta 1:23 ve Luka 1:26-35’de bildirildiği üzere bakireden doğan İsa nasıl Davut’un soyundan geliyor olabilir?

YANIT: Yanıtta üç nokta göz önünde bulundurulmalıdır.

1. İsa, Yusuf’un biyolojik oğlu değildi. Eğer öyle olsaydı, Yeremya 29:32 sahte bir peygamberlik olurdu.

2. İsa, yasanın gözünde Yusuf’un oğluydu. Günümüzde, çocuğu olan bir kadınla evlenen bir adam, o çocuğun biyolojik babası olmadığı halde yasanın gözünde o çocuğun babası olur.

3. İsa, Meryem’in biyolojik oğludur. İsa, yasanın gözünde Yusuf aracılığıyla Davut’un soyundandı ve İsa, Meryem aracılığıyla da biyolojik olarak Davut’un soyundan geliyordu.
SORU: Matta 1:25’e göre Meryem’in başka çocukları da olmuş muydu?

YANIT: Eğer Yusuf’la Meryem hiçbir zaman yakın bir ilişki içine girmeselerdi bu ayet hem anlamsız, hem de yanıltıcı olurdu.

Bu ayete ek olarak, Matta 13:55-56; Markos 6:4; Galatyalılar 1:19 ve Yahuda 1 de, İsa’nın kardeşleri olduğunu kaydeder. (Eusebius’un Kilise Tarihi anlamına gelen

Eusebius’ Ecclesiastical History (yaklaşık olarak M.S. 360 ) 2:23 ve 3:20 da, İsa’nın dört kardeşinin adlarının (Adil) Yakup, Yusuf, Yahuda ve Simun olduğunu söyler.

Katolikler yanıtlarından biri de, Yusuf’un evlenmeden önce çocukları olduğu, ancak Meryem’in çocukları olmadığıdır. Ancak, kilise tarihinden Yusuf’un daha önce evlenmiş olduğu ya da İsa’nın kardeşlerinden bazılarının hem Meryem, hem de Yusuf’tan olmadığı hakkında hiçbir kanıt yoktur

Bir başka Katolik yanıtı da, Akdeniz kültürlerinde “kardeşler” sözcüğünün anne baba bir kardeş olmak yerine, aynı yaşlardaki kuzenler ve yakın akrabalar anlamına gelebileceğidir. Ancak, daha sonra yaşayan İtalyanlar ve başka halklar için doğru olabilecek bir şeyi İsrailliler’e mal etmek sorun yaratabilir.

Meryem’in başka oğulları olmadığı gibi yanlış bir öğretiyi vaaz eden ilk kişilerden biri de Milanolu Ambrose’ydi (M.S. 340-397) (Mektup 63:110-111, sayfa 473). Ancak Ambrose, İsa’nın insanla Tanrı arasında aracılık etmek için yardıma ihtiyacı olmadığı ve Meryem’e tapınılmaması gerektiğini açıkça bildirmişti (Kutsal Kitap Hakkında anlamına gelen On the Holy Spirit, kitap 3 bölüm 11, sayı 80, M.S. 381). “Kimse bunu Bakire Meryem’e çekmesin; Meryem, tapınağın Tanrısı değil, Tanrı’nın tapınağıydı. Ve bu yüzden sadece Kendi tapınağı üzerinde etkin olan Tanrı’ya tapınılması gerektir” demiştir.