Summa caietana de pctis Et noui testamẽti iẽtacula
Yüklə 5,7 Mb.
|
intentione mali eligit malum. Hinc. n. distinguendo peccantes ex malicia vel infirmitate vel ex malo vsu, excusamus illos qui ex passione aut vsu aut impru dentia peccant/aggrauantes eos qui nō nisi quia intendũt malũ eligunt peccare: sunt. n. pessimi in quocũ gñe peccent: difficile enim viden{t$} corrigi posse. Cōtingit tñ ꝑꝑ imperfectionẽ actus esse veniale pctm̃ ex malicia: vt siquis vana mendacia eligit di= cere ex intentione huius mali quod est vane mentiri / & non propter aliud. Est siquidem imperfectio actus ex parte mali / ꝗa non est malum perniciosum. @@0@ @@1@ peccata que in illius contractu interueniunt/tractan dum est primo: deinde de peccatis que in illius vsu occurrunt. ¶ In contrahendo igitur matrimoniũ per verba de presenti potest ex septem capitibus peccatũ incurri. Primo agen= do contra impedimenta dirimentia. Secundo contra impedimenta non derimentia. Tertio contra modum. Quarto cōtra intentionem sacramenti. Quinto ex in= tentione finis mali. Sexto ex prepo stera intentione finis. Septi mo ex indignitate persone. tinentur in his versibus. Error / conditio/ votum/cognatio/crimen: cultus disparitas/ vis/ordo / ligamen/ honestas: si sis affinis/si forte coire nequibis: hec socianda ve= tant connubia/ facta retractant. ¶ Quorum summaria explanatio est. Primum impedimentũ est error circa substantiā persone: puta intendit ꝗs contrahere cũ primogenita/& supponitur alia, erratur ibi in persona. Sed si erretur in qualitate (puta ꝗa nō est bona aut diues aut sana &c. vt ei dicebatur) non suffragatur. Secundum est conditio/scilicet seruilis. nam si ignoranti ser= uitutem/libero datur serua/quam si sciret seruam non accipe= ret, non tenet matrimonium. Tertium est votum/scilicet solenne religionis approbate, siue fuerit professio expresse siue tacite facta: nam illius matrimo= nium nullum est. ¶ In quarto impedimento clauduntur tria impedimenta iuxta tres cognationes: scilicet naturalem/spiritualem & legalem. Co gnatio naturalis tollit matrimonium vs ad quartum gradum<-P> @@0@ @@1@ ¶ Quintum impedimentum est crimen. quod duplex est: adul terium & homicidium. Sed quattuor conficiuntur hinc casus ĩmpedientes. Primus est ex puro homicidio, quando alter con= iugum procurat alterum occidi per aliquam tertiam personam. nam inter coniugem remanentem & personam illam tertiam consortem in homicidij talis crimine/ non potest esse matrimo nium in perpetuum: vt patet extra de conuersione infidelium. ca. laudabilem. Secundus est ex homicidio mixto adulterio, quando alter coniugum adulteratur / & per se vel alium occi= dit alterum coniugem. nam inter remanentem coniugem &<-P> @@0@ @@1@ @@0@ @@1@ (vt patet intuenti) & hec ex positiuo iure robur trahunt, ideo in solis illis casibus qui in iure positiuo sunt/ standum videtur. ¶ Sextum est disparitas cultus: ita ꝙ inter baptizatum & non baptizatum non potest esse matrimonium. Si aũt sint baptizati ꝗ̈uis heretici & apostate/tenet matrimonium. ¶ Septimum est vis / hoc est violentia. Et sub hoc clauditur non solum violentia absolute/ sed violentia per metum cadentẽ in constantem virum. qui metus in proposito diffinitur quadru plex: scilicet stupri/ siue status / verberis / at necis. Ita ꝙ siue metu mortis/siue verberum/siue status. i. libertatis/siue stupri/ consentiens in matrimonium, non consentit sufficienter ad per= petuum matrimonij vinculum: vult enim ecclesia matrimonia que perpetua sunt/habere consensum non qualemcun sed libe rum. Potest autem impedimentum hoc tolli / si postea libere vult consentire in quod prius coactus aut non consensit aut non liber consensit / sed ex metu cadente in constantem virum: vt dictum est. @@0@ @@1@ ¶ Octauum est ordo / scilicet sacer. Nam ordinatus in sacris non potest contrahere matrimonium: & si contrahit/non valet. ¶ Nonum est ligamen / scilicet alterius coniugij. Alligata. n. persona alteri coniugi per verba de presenti / non potest contra= here cum persona alia: & si contrahat & consummet etiam matrimonium secundum / nihil valet, etiam si primum non sit consummatum/ sed oportet stare in primo. ¶ Decimum est honestas: hoc est publice honestatis iustitia/ vetans illos inter quos sunt vel fuerunt sponsalia/ posse contra= here cum consanguineis alterius partis vs ad quartum gra= dum. Ita ꝙ ioannes mortua sua sponsa/non potest cum consan guineis sponse olim sue contrahere, & similiter ex partesponsi: statuit. n. ecclesia sponsum & sponsam quo ad hoc pares marito & vxori carnaliter commixtis. ¶ Vndecimũ est affinitas: hoc est parẽtela contracta ex carnali commixtione naturali consummata viri & mulieris: siue sint maritus & vxor/siue quecun alie persone. & durat vs ad quartum gradum. Ita ꝙ personis carnaliter sic commixtis/puta petro & anthonia, non potest petrus aliquam anthonie consan= guineam vs ad quartum gradum habere vxorem: quia sunt effecti sibi affines. & similiter anthonia non potest aliquem consanguineum petri vs ad quartum gradum habere in mari tum: quia sunt sibi effecti affines. ¶ Duodecimum impedimentum est impotentia coeundi: siue hoc proueniat ex natura siue ex maleficio perpetuo. Et quia hoc impedimentum quum accidit subiacet speciali examini acciden tis facti quod a prelatis ecclesie fit, ideo sufficiat confessori hoc nosse. Hec sunt impedimenta que & impediunt matrimo= nium cantrahendum/& dirimunt illud si de facto contractum fuerit, etiam si fuerit cōsummatum & inde geniti filij & filie. Hoc est primum caput ex quo contingit peccare in contrahen= do matrimonium. @@0@ @@1@ ¶ Sunt autem impedimenta hec. xi. Primũ est interdictum ec clesie: si episcopus vel curatus inhibeat aliquibus ne contrahant propter aliquam rationabilem occasionem/ donec constet clare si est aliquod impedimentum inter eos. Scđm est votum sim= plex castitatis. Tertiũ est sponsalicium cum altera persona. Ille enim qui habet castitatis votum/& iste qui iam promi= sit alteri, non debet violare fidem suam: sed ille debet seruare fi dem deo / iste homini. Quartum est siquis iunctus est alteri cathecismo, quia tenuit ip̃m ad cathecismũ qui fit ante baptis= mum. Quintum est incestus cum affinibus, hoc est cum con= sanguineis coniugis. ita ꝙ talis punitur vt decedente coniuge nō possit cotrahere matrimonium cum quacun persona. Sextum est vxoricidium. Septimum est raptus aliene sponse. Octauum est proprij filij de fonte vel ad chrisma susceptio insidiosa ma trimonio, vt scilicet coniux priuetur debito matrimoniali. No num est presbytericidium. Decimum est solennis penitentia. Et vndecimum coniugium scienter cum moniali. Hec enim impedimenta ex institutione ecclesie sunt: preter scđm & tertiũ/que ex nature iure sunt, quia ad fidelitatẽ spe= ctant. Et primũ quantũ ad clandestinũ: quia cōtra morẽ hũane societatis est. Et scito pctm̃ esse mortale si cum tribus primis impedimẽtis cōtrahi{t$} mr̃imoniũ: hoc est si contra interdictum ecclesie iudice prohibente/si contra votũ simplex/si cōtra spon= saliciũ alterius cōtrahitur mr̃imoniũ. ꝗa mr̃imonia clandestina totaliter dānata sunt/ & ecclesie debetur obedientia omnimoda in re tanta, & fidẽ tā deo ꝗ̈ homini violare in re tanta mortalis offensa est. Notanter aũtdixi contra votum simplex & contra<-P> @@0@ @@1@ Cũ reliꝗs aũt octo impedimẽtis cōtrahere/si contemptus desit noli iudicare mortale, si nō est consuetũ petere dispensationem. & reuera si non est in memoria hominũ ꝙ ep̃i dispensent circa hec/viden{t$} tacite cōsensisse. Tutior tñ pars est eligenda, vt hñs aliquod ho℟ impedimẽto℟ nō dirimẽtium petat dispensationem saltẽ secrete ꝑ tertiā ꝑsonā ab ep̃o/vt licite cōtrahat. Potest. n. in omnibus episcopus dispensare, nisi circa votum & sponsaliciũ: quia aliunde ꝗ̈ ex positiuo iure hec robur habent peccati. Hec de secundo capite. ¶ Tertium caput vñ pecca{t$} in cōtractu mr̃imonij / est modus clandestinus. Et hic modus dupłr intelligi{t$}. Primo si contra= hitur omissis bannis vtscian{t$} impedimẽta siqua sint &c. Et hoc hẽt locũ vbi hec cōsueuerũt seruari. vbi āt non cōsueuerũt hec fieri/nō incurri{t$} pctm̃ omittendo hec que ex posinuo sunt iure. Alio mō intelligr̃ si cōtrahi{t$} non in facie ecclesie: hoc est oc= culte sine sufficientibus testibus ꝗ ecclesiā representant. Et quia hoc est de iure nature / tum ratione publici actus qui exigitur ad hoc vt in sociali vita persone se habeant vt coniuges / tum ratione scandali/tum ratione periculi quotidiani quo transitur ad secunda coniugia omisso coniuge clandestino, ideo hoc non potest fieri abs peccato mortali/nisi per accidens: vt si post con tractum de facto tantum matrimoniũ in facie ecclesie & con= summatũ/ad cor rediens alter cōiugum qui impedimẽti secreti dirimentis est conscius obtenta dispensatione cōtrahere iterum<-P> @@0@ @@1@ ¶ Quartum caput peccati in contrahendo matrimonium est intentio contra sacramentum. Et hoc peccatum commune est sacrilegium contra quodlibet ecclesie sacramentum / quando persona exteriori actu simulat sacramentum, quia secundum intentionem interiorem non intendit sacramentum suscipere seu efficere: vt siquis dicat accipio te in coniugem/ & non in= tendit quod dicit. Huiusmodi. n. mendacium perniciosum & sacrilegium non solum mortale est peccatum/ sed irritũ reddit sacramentum: & tenetur talis deceptor satisfacere lese parti/ &c. Simile sacrilegium irritans matrimonium committitur contrahendo matrimonium cum pacto contra aliquod trium bonorum matrimonij, scilicet fidei/prolis & sacramenti: vt si deducatur in pactum sterilitas/aut separatio totalis/aut non red dendum debitum: hoc enim est contra fidem / primum cōtra prolem/secundum aũt contra sacramentum. Et ideo vltra pec= catum non tenet matrimonium: vt patet extra de conditionibus appo. ca. vltimo. ¶ Quintum caput peccati in contrahendo matrimonium / est intentio mali finis. Et hoc quo peccatum commune est reliꝗs sacramentis & bonis actibus exterioribus: semper. n. est pctm̃ exercere illa ad malum finem. Vnde contrahere matrimonium ad finem malum (puta ad libertatem adulterandi / ad furan= dum/ad occidendum/ ad lenocinandum &c.) peccatum est mortale manifestum. @@0@ @@1@ ¶ Sextum caput peccati in contrahendo matrimonium/est in= tentio prepostera respectu finium seu bonorum ex coniugio ex= pectatorum: expectantur siquidem ex coniugio primo proles/ secundo vitatio fornicationis, tertio amicitia affinium / vtilitas bonorum temporalium / delectatio carnalis cum coniuge &c. Quando ergo aliquis contrahit & non principaliter propter prolem (nisi senes sint) peccatum interuenit veniale. Quādo vero nec propter prolem nec propter vitandam fornicationem mouentur ad contrahendum/ sed propter commoditatem tem= poralium bonorum aut obsequiorũ, preposterus est ordo finiũ. Et similiter qñ ꝑꝑ nihil ho℟ principaliter/ sed ꝑꝑ pulcritudinẽ coniugis & delectationem &c. valde preponitur delectatio cete ris bonis: & quia non seruatur debitus rationis ordo / peccatũ incurritur. Nunꝗ̈ tamen propter hec & similia incurritur pctm̃ mortale/nec interuenit abusus sacramenti: quia non ordinatur proptereasacramentum coniugij ad finem extraneum, sed rema net ordinatum ad suum finem/qui est mutua potestas corporũ coniugum / & sanctificatio eorum vt sciat vnusquis suum vas possidere in sanctificationem. quoniam intendunt se habere vt coniuges secundum ecclesiā: sed aduenticius finis delectatiōis vel diuitiarum &c. ponitur vt est finis non coniugij, sed vel quare magis cum ista ꝗ̈ cum illa cōtrahat: vt iac ob maluit cum rachele pulcra ꝗ̈ lia lippis oculis contrahere. vel mutationis voluntatis ad applicandum se ad contrahendum coniugium: sicut dauid quia egebat calefaciente se/ mutauit voluntatem vt acciperet vxorem abisac sunamitem. sicut etiam sacerdos non celebraturus hodie / mutat voluntatem vt complaceat alicui/ & celebrat. Non enim propter hec / sacramenta ordinan= tur ad hec, sed mutationes nostrarum voluntatum. In his igitur aut non inuenitur peccatum si voluntas est ordinata: aut veniale / quando inordinata est intentio preponens post= ponenda. @@0@ @@1@ ¶ Septimum caput peccati in contrahendo matrimonium est indignitas persone. Et hec est duplex. Prima est excommuni= cationis: vt si persona esset excommunicata fiue maiore siue mi nore excommunicatione: quia excommunicatio minor excludit a passiua participatione sacramẽtorum. Constat autem vtrun coniugem suscipere sacramentum matrimonij quum contrahi tur per verba de presenti. Secunda est peccati mortalis: vt si esset in peccati mortalis statu. Censetur autem quilibet in pecca to mortali esse / si postꝗ̈ commisit mortale peccatum non est contritus: si autem est contritus/iam non est in peccato mortali. Igitur anteꝗ̈ contrahant matrimonium/debet vter conteri de omnibus peccatis suis. Et si tunc non confitetur/ & scit aut du= bitat se excommunicationi maiori aut minori subiacere, faciat se absolui/vt digne possit contrahere: nam cōtrahens cum altera excommunicationum scienter aut cum peccato mortali sciẽter, peccat mortaliter peccato sacrilegij, notabilem exhibens sacra= mento irreuerentiam. sunt ex capitibus. xiiij. Primo ex fine. Secundo ex modo. Tertio ex indispositione. Quarto ex ꝑiculo. Quinto ex debito. Sexto ex loco. Septimo ex tempore. Octauo ex more. Nono ex voto. Decimo ex adulterio. Vndecimo ex abufu. Duodecimo ex impudicitijs. Tertiodecimo ex qualitate dānata. Quartodecimo ex innaturalitate contra ipsum matri= monij vsum. ¶ Primum igitur caput peccati in coniugij vsu est finis. nam causa generandi exercendus est/aut in remedium concupiscen tie. Si igitur solius delectationis causa fit, peccatum est / ve= niale tamen. ¶ Secundum caput peccati est modus innaturalis. Et quia infi niti sunt modi quos humana delectatio adinuenit, hoc scito ꝙ nisi ex rationabili caufa mutetur naturalis modus seruatosemꝑ<-P> @@0@ @@1@ <-P>vase naturali/semper est peccatum. Et nisi modus sit intantum exorbitans vt impediat posse concipere (hoc est posse bene reci pere semen ita vt posset concipere si aliud non obstaret) com= muniter est peccatum veniale. Videtur autem valde obstare fa cultati concipiendi si mulier super virum sit: & propterea hoc videtur mortale aut prope. Si tamen posset mulier sic cōcipere/ noli damnare. ¶ Tertium autem caput est ex indispositione menstruorum. Mulier. n. menstruata peccat petendo debitum: reddẽdo autem excusatur si viro consulit. Non tamen est peccatum mortale petere aut reddere menstruatam: quia nulli facit iniuriam qui vtitur iure suo. ¶ Quartum caput est periculum aut aborsus aut notabilis no= cumenti: hoc enim est manifeste contra charitatem proximi: nam vita prolis & sanitas mariti/bona sunt non ledenda. Vnde non curare de hmōi est peccatum mortale. ¶ Quintum caput est debitum. Nam negare debitum coniu= gale petenti coniugi/peccatum est mortale ex suo genere: quia est iniustitia. Excusatur tamen coniux a reddendo debito in duobus casibus. Primus est si non potest sine periculo vite vel egritudinis: quoniam debitum coniugij intelligitur salua consi= stentia & sanitate subiecti. De periculo autem infectionis lepre canonica lex non eripit/dicens authoritate apostoli pauli teneri sanum coniugem reddere debitũ leproso exigenti: vt patet extra de coniu. leproso. ca. quoniam. Quod tamen a quibusdam mo= derate exponitur: scilicet quando ex redditione debiti non immi net sano periculum infectionis. Et satis rationabiliter: quoniam redditio debiti coniugalis intelligitur salua non solum consisten tia sed sanitate subiecti. quia non tenetur egritudinem notabilẽ incurrere propter reddendum debitum hoc: generandi. n. opus ordinatum est a natura ad bonum speciei sine malo indiuidui. Et ideo sicut non tenetur incurrere ex hoc notabilem debilitatẽ,<-P> @@0@ @@1@ Secundus est/si petens fornicationem commisit: quia ex hoc alteri authoritate domini licet coniugis thorum dimittere. Ad hunc casum reducuntur omnes casus / in quibus coniux perdit ius exigendi debitum. Nisi ergo rationabile impedimentum ad sit/peccat mortaliter negans debitum/ etiam si dies pasce fuerit in quo debeant communicare. ¶ Sextum caput est locus duplex: sacer/ vel publicus. Nam actus polluens locum sacrum/non potest licite ibi exerceri: con= stat autem ꝙ omnis effusio voluntaria seminis humani polluit locum sacrum, sicut effusio sanguinis iusta a iudice facta: vnde committeretur sacrilegium etiam tempore obsidionis in ecclesia matrimonio vtendo. Nec incōuenit coniuges teneri ad castitatẽ ex penuria loci: quum teneantur ex mutua absentia per multos annos viro existente occupato in militaribus &c. In publico autem loco non patitur honestas humane societatis id fieri. ¶ Septimum caput est tempus sacrũ duplex. scilicet cōmune: vt sunt dies festi & quadragesimales. in quibus nisi cōtemptus festorum interueniat / concessus est vsus coniugij. Aliud est sacrum tempus speciale: quo scilicet prohibite sunt nuptie. de quo in verbo nuptie dicetur. Sed nunc dicitur quantum ad consummationem matrimonij/ ꝙ consummare matrimonium tali tempore / peccatum est: quia contra finem precepti fit. Non tamen est peccatum mortale / si sine solennitate nuptia= rum/sine traductione vxoris in domum, fit consummatio ma= trimonij: quia hoc non inuenitur prohibitum. Nec cadit sub prohibitione ecclesie vt prohibitum / sed vt finis prohibiti: aliud autem constat esse quod precipitur / & aliud quod est finis precepti. sicut finis precepti ieiunij est eleuatio mentis, si<-P> @@0@ @@1@ ¶ Octauum caput peccati est mos benedicendi sponsas ante nuptias. & vere peccatum est vti coniugio ante benedictionẽ solitam. Si tamen desit contemptus/non est peccatum mortale consummare matrimonium ante benedictionẽ: quia nec statuti nec consuetudinis violatio ex infirmitate passionum infert pctm̃ mortale: vt latius declarauimus in commentarijs tertie partis circa finem. Vide ibi si vis. ¶ Nonum caput peccati est votum simplex castitatis. Contra quod coniux voto astrictus agit petendo debitum: non autem reddendo/siue expresse siue interpretatiue petatur. Et ratio pec= cati mortalis in petendo est / quia votum castitatis est votum de negatiuo obligans semper & ad semper: quia obligat se ad non exercendum actum venereum. Et propterea licet excusetur reddendo (quia tenetur maiore vinculo ad reddendum actum illum alteri) non habet tamen vnde excusetur petendo: quum teneatur ex voto ad non exercendum / & in libertate ipsius sit non petere. Et bene nota/ꝙ secus est de habente simplex votum religio= nis. Ille nan qui vouit ingredi & perseuerare in religione/ & postea abs dispensatione vxorem duxit, potest post con= summatum matrimonium petere deditum ab vxore: quia votum eius est de affirmatione / scilicet de assumendo sta= tum religionis, & non est de castitate sicut nec de paupertate/ nisi per viam sequele ad statum religionis: votum autem casti/ tatis (vt dictum est) de negatiuo est. Et propterea iste tene{t$} ad negatiuam quandocun est in sua libertate: & similiter ille tenetur ad affirmatiuam quandocun est in sua potestate / seʒ mortua vxore. Vnde sicut habens votum religionis & postea illicite vxoratus / non tenetur ad paupertatem nisi quando erit<-P> @@0@ @@1@ ¶ Decimum caput peccati est adulterium. Quod potest intel ligi vel de proprio vel alterius coniugis. Et si de proprio quidẽ agitur, ꝗ̈uis alter possit ei ob hoc negare debitum authoritate do mini nostri iesu christi/non tamen peccat petendo aut redden do: siue hoc peccatum eius sciatur a coniuge siue non, quia non est adhuc priuatus sed priuandus: vt latius in volumine primo responsionum disseruimus. Si vero de coniugis adulterio ma= nifesto agitur/grauis est causa presertim mariti. Veruntamen (vt in primo quolibeto nostro discussimus diffuse) vxor sciẽs virum publicam concubinam tenentem / & ob hoc tristis & dolens nō sperans ex hoc ꝙ cōtineret se ab illius cōcubitu emen dationem eius/ faciens quod in se est vt maritus corrigatur, po= test illius coniugio vti: quia cessat in ea tam ratio scandali (quia nullus putat de ipsius consensu fieri hoc adulterium) ꝗ̈ ratio pr̃ocinij & ꝑticipij, ex quo nullā hẽt viā prouidẽdi. Vir aũt sciẽs vxorem publice adulterari / quia tenetur ad correctionem eius non solum verbo sed opere vtpote caput, debet omnibus qui= bus potest modis cohibere ipsam a crimine adulterij/& proui= dere scandalo ne patronus turpitudinis habeatur. Et quia dif= ficile est hec duo facere/& simul vti coniugio illius, ideo nisi casus occurrat in quo vtrũ horum saluum sit vtendo coniu= gio/non licet ei vti tali coniugio: vtrũ enim est de iure chari= tatis debite. In casu autem quo vtrũ saluum esset, non video quare inuoluatur peccato saltem mortali talis vsus: quũ omnis legis ratio cesset/& contemptus desit. @@0@ @@1@ ¶ Vndecimum peccati caput est abusus coniugij, quo quis abu titur actu coniugij ad delectationem in opere/ita vt perficiatur opus extra naturale vas: sicut maritus thamar faciebat. Et hoc est manifeste scelus magnum. ¶ Duodecimum est impudicitia / confistens in tactibus vene= reis. Verũtamen tactus venerei tripliciter inueniuntur inter con iuges. Primo ratione vsus coniugij. Et sic vt liciti & quādo vt necessarij transeunt. Secundo non propter actum coniuga= lem, sed nihil aliud intenditur ꝗ̈ sistere in huiusmodi tactibus. Et tunc proprie est impudicitia. Et si sine periculo pollutionis in vtro coniuge hec fiant/tolerabile est, vtpote veniale: quia non nisi superfluitas est delectationis in fra coniugales terminos. Si vero cum periculo pollutionis in altero ipsorum fiant, dicendũ est sicut de multũ bibentibus cum periculo ebrietatis. Et peius hic: quia non est in potestate persone continere pollutionẽ/sicut continere decimam potationem ne inebrietur. Vnde si experta persona est se pollui ex similibus tactibus tot & talibus / & ad= uertit periculum & non obuiat, nescio excusare a mortali / etiā si non sequatur pollutio. Tertio fiunt huiusmodi tactus ex in= tentione aut quasi vt polluantur. & est manifeste peccatum ne fandum. Dixi autem aut quasi / propter vacantes huiusmodi tactibus non cogitando si eueniat pollutio vel nō eueniat, essent autem contenti vt eueniret: dant siquidem operam actibus illi= citis ex quibus nata est sequi pollutio: & ideo tanꝗ̈ intenta im= putatur illis sic male affectis. ¶ Tertiumdecimum caput est dānata qualitas / scilicet matri= monij clandestini. Nam & ipsum clandestinum coniugium et ipsius vsus per se loquendo est peccatum mortale: vtpote offen dens societatem humanam/scandalosus & dānatus ab ecclesia. Si tamen per accidens quando liceat/vide diffusius scripta in supradictis commentarijs. ¶ Quartumdecimum caput peccati est innaturalitas, qua natu=<-P> @@0@ @@1@ <-P>ralis vsus immutatur in eum vsum qui est contra naturā: hoc est cognoscendo vxorem extra vas naturale. est. n. hoc pctm̃ pessimum/& omnino execrabile. meritate. Nam ante cognitā egritudi nem peccat vel temere curando (quia morbi incogniti nulla est via cure) vel temere ten= tando, dum ad explorandam naturam morbi adhibet periculosa / & exponit hominem discrimini vite vel grauis lesionis: melius est. n. relinquere infirmum regimini na ture/ꝗ̈ diuinando exponere illum periculo alteri: sed ꝑꝑ lucrũ/ aut ne videatur ignorans medicus / aut propter ignorantiam/ aut propter negligentiam studendi, diuinando procedit/contra charitatem. Post cognitum autem morbum peccat temere curando, dum aut negligit studere / aut visitare/aut confulere/ aut perspicere fidelitatem medicinarum vbi hoc vertitur in du= bium. Vel quod peius est/erubescit mutare sententiam/ & per tinacia sua reuocat in dubium rectam curam quam alius adhi beret. Nec est dubium hoc esse mortalissimum crimen. Nec est a temeritate cure distans / ꝙ medicus cognito morbo experiri vult medicinam non certam quantum ad efficaciam / in peri= culum vite aut grauis lesionis pauperis infirmi. est enim hoc (sicut quodlibet aliorum quod infirmi vitam aut valetudinẽ/ mortis aut lesionis grauis periculo exponit) mortale peccatum: vtpote contra charitatem/qua quilibet tenetur diligere proximũ sicut seipsum. tra diuinum ius, quum consulunt aliquid facere contra salutem anime / quodcun mortale peccatum cōsulāt: nam secundum apostolum non sunt facienda mala vt eueniāt bona/siue sanitatis siue vite. Alterum contra ecclesie p̃ceptũ<-P> @@0@ @@1@ ¶ Siste tamen pedem/et ne cito iudices mortale peccatum me dici hoc non seruantis nisi post visum periculum quasi vicinũ morti, & tunc etiam non ob contemptum precepti ecclesie/sed quia sic consueuerunt medici facere / non per seipsum sed per consanguineos vel alios monentis de confessione. Nam si con= stitutio hec sic est consensu vtentium acceptata/ & prelati qui= bus ibidem committitur exequutio contra medicos transgresso res dissimulant, excusantur medici a peccato mortali: quoniam iuris positiui decreta per non vsum abrogari constat, precipue nunꝗ̈ recepta adamussim / vt hoc videtur. Et rationabile vide= tur decretum hoc scriptum tantum fuisse / & nunꝗ̈ consensu vtentium comprobatum: quia medicorum officio cōtrariatur: ac per hoc semper videntur obstitisse. Medici enim habent ex artis precepto / semper ingerere leta / & que sunt sanita= tis & spei infirmo: & propterea aiunt non spectare ad se huiusmodi tristia inferre si periculum est, & si periculum non est / non debere exponere se aut verba sua ridiculo. Intellige hec ad excusandam consuetudinem bonorum me= dicorum. @@0@ @@1@ ¶ Potest autem hmōi mendacium deficere vt non pertingat ad peccati mortalis perfectionem tripliciter. vel propter imper= fectionem actus ex parte dicentis: vt in primis motibus contin git propter non deliberate consentire. Vel propter imperfectionẽ actus ex parte nocumenti: vt in minimis contingit. Vel propter imperfectionem actus ex ꝑte forme: vt contingit in detractione non animo detrahẽdi / & similibus. Ita ꝙ mentiens in materia perniciosa (puta in scientificis) non animo nocendi alicui/sed ex loquacitate non putans inde aliquem notare & concipere falsam doctrinam, quia non formaliter dicit perniciosum non peccat mortaliter: nisi nocumentum sit adeo notabile vt peccatũ redeat in naturam sue forme. Et scito perniciosum esse mẽdacium/omne mendacium circa sacram scripturam/omne mendaciũ circa scientifica pro quāto sunt bona intellectus / & omne mendacium predicatoris con= tra veritatem spectantem ad predicatoris officium / & simi= liter omne mendacium iudicis contra veritatem spectantem ad iudicis officium: quoniam hec tantum sunt predicatoris vt sic & iudicis vt sic mendacia, reliqua sunt per acci= dens / & ideo venialia: nisi ratione scandali aliud occurrat censendum. @@0@ @@1@ Yüklə 5,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|