Avctarii indici tomus quartus

des ejus Apostoli cujusdam sit, poterit illius habitus

conqueri eo quòd in illa non fuerit collocatus. Immò

& posset ulteriùs dicere ex minùs grato & decenti,

ad apparens quoddam genus injustitiæ transire:

quandoquidem cùm per tot annos habitus Religio-

sum honoraverit, ejusque architectatus assensum,

evadit inæqualis contractus, si ex honore accepto

honoris pariter quidquam non rependit. Sic ille,

qui Vers. præced. Prælatos aliquos ob non di-

missum habitum collaudarat. Et illius quidemQuid circa|illius dis-|cursum ob-|jici queat.

discursus ad convenientiorem posset conside-

rationem devocari, ut scilicet Religiosi non

ingrati suæ sint Religioni, & eam tunc dese-

rant, quando ipsam deberent intra ejusdem

claustra viventes honorare. Et quidem cùm ha-

bitus non faciat Monachum, sed votorum ob-

servantia, de ista potiùs est quàm de habitus

retentione curandum. Unde qui Episcopatum

ambit, etiam habitum retenturus, in qua tot

per annos vixit, ipsi comprobatur ingratus, &

inæquali contractu damnabilis, dum honora-

tus ab ipsa, extremum illi honorem subtrahit

observantiæ purioris, quo plus illustris redditur

quàm infulis expetitis, aut verò etiam hono-

rabiliùs recusatis, quod in Sanctorum pluri-

mis voce ipsius Ecclesiæ prædicatur, ut in Di-

vis Bernardo, Thoma Aquinate, Brunone,<-P>@@

<-P>Francisco Borgia, & alijs, pro quibus videri

potest Dom. Barbosa de Officio & potestate Epis-

copi Parte 1. Tit. 2. Glossa 1. nu. 14. & seqq.

  1263. Deinde in omnibus, quæ ad divi-Valida|instantia.

num servitium spectat, id est præferendum pe-

culiari devotioni & affectui, quod est magis

conforme sensui Ecclesiæ & muneri, quod est

ab ipsa demandatum; cùm enim eam regat

Spiritus sanctus, illius sensus, ipsius est divini

Spiritus sensus reputandus. Atqui mutatio ha-

bitus in Episcopis ita se habet: Ergo circa Ma-

jorem esse dubitatio nequit, & Minor ostendi-

tur. Nam Ecclesia Episcopis omnibus diver-

sum à proprio habitum designat in Cæremo-

niali, neque mentionem ullam facit retentio-

nis proprij in Regularibus, sed speciale ali-

quid circa ipsos providet, quod jam vidimus.

Pro quo & facit quod citatus Dominus Anti-Exemplis|comproba-|ta.

stes habet nu. 20. suprà. Dominum scilicet

Henricum Henriquez, Augustinianum Epis-

copum, qui habitu cum proprio Religionis

processerat, ubi dispositionem Cæremonialis

tunc primùm prodeuntis excepit, illum muta-

vit: non quidem illius tædio, quod de tanto

est viro minimè præsumendum: sed quia Ec-

clesiæ sensum in hujusmodi dictamine reco-

gnovit, sicut & alij, de quibus ibidem. Item

Episcopis regularibus designatur pileus pecu-

liari ornatu, serico inquam viridi cum cordu-

lis & floccis citato Cap. 1. & birretum etiam,

quæ quidem non debet Monachalis affectio

respuere, quia ad decentiam conferunt subli-

missimæ dignitatis: neq; ergo alia, quæ pariter

designantur, nec plus quàm prædicta cum pro-

fessione pugnant regulari. Ubi & addi potest

in aliquibus ex præcipua nobilitate, aut aliàs

magnæ æstimationis Religiosis, retentionem

habitus humanum posse aliquid redolere. Cùm

enim non sint habituri Rocchetum, quod in

Episcopali vestimento adeò præcipuum habe-

tur, malunt proprium retinere habitum, quàm

semi-episcopi quodammodo videri, quia & se-

mi-vestiti suo ipsorum judicio.

  1264. Jam quod ad Indias attinet, videturPro Indijs|convenien-|tia pecu-|liaris.

equidem convenientiam habere peculiarem

habitus commutatio, ut scilicet Indi reveren-

tiam erga Episcopos habeant supra eam se ex-

tollentem, qua solent prosequi Religiosos: ne-

que enim illi Religiosæ paupertatis apti æsti-

matores existunt, & splendore elegantioris or-

natus ad cōcipiendum altiùs afficiuntur. Quod

& in Japonibus, cùm animadverterent pru-

dentes Lusitani, magno Orientis ApostoloD. Fran-|cisci Xaverij|illustre|specimen.

Xaverio id, quod ab ejus erat Evangelico spi-

ritu alienum valde, persuaserunt. Ut scilicet

ornatu, & pompa celebri Bungi Regem adiret.

Pro quo sic P. Daniel Bartoli ex Italico La-PP. Bartoli|& Ianinus.

tinus redditus à P. Ludovico Janino in vita

præfati Apostoli Lib. 3. n. 34. Personam in eo

agebant triginta ex primoribus Lusitanis, à cultu

insignes pretioso, catellis torquati aureis, & multa

splendidi unionum & gemmarum luce, totidem qui

heros assectabantur servi, pulcherrimo & ipsi ha-

bitu. Processurus erat vir sanctus longo in syrmate

ex cilicio bombicino, candidißimam desuper indu-

tus castulam, & holoserico viridi attalica prætex-

to fimbria stolatus. Sed omnium trahebant oculos<-P>

@@0@

@@1@§. IV. Circa habitum Indicorum Episcoporum. 451

<-P>quinque præ ceteris ex omni comitatu, vel elegan-

tia ornatus, vel ministerij novitate. Primus horum

gerebat in rasa bombice candida Breviarium sa-

crum, an Catechismus fuerit dubitatur. Alter ex

nigro holoserico crepidas, quæ casu in mercibus re-

pertæ sunt, in apparatu locum commodè invene-

runt. Arundinem Indicam portabat tertius umbilico

præclusam aureo: quartus imaginem Virginis Da-

masceno cærulo velatam: postremus denique venu-

stißimam umbellam &c. Inter has spinas ma-

gnanimus ille spiritus, Ibat ovans, superumque

Deo (non sibi) quærebat honorem. Sic vidimus

primarios Orbis hujus Archiepiscopos, & Epis-

coporum plurimos, vestium mutatione subli-

miores fovisse respectus, spiritui obsecutos Ec-

clesiæ, & locorum utilitatibus sine habitus in-

juria laudabiliter mancipatos.

  1265. Non ergo præclari viri ob negatiPositio pro-|posita robo-|ratur ex|defectu au|ctoritatis in|opposita.

Rocchetti fastidium mutationem habitus cùm

ijs, quos Ecclesia præscribit, sanctè compositi,

& modestè contenti, respuerunt; neque illius

usum sine auctoritatis pondere attentabilem,

affectarunt. Unde & conscientiæ negotium

agitur, circa quod Doctores minimè pervium

iter, quod tale videtur asseri, reliquerunt. Ne-

que enim afferri unus aliquis potest, qui favere

novo dicendi modo, de quo suprà, videatur.

Multi excommunicationem incurri asserunt, ut

videri potest apud P. Thomam Sancium Lib. 6.

Summæ Cap. 6. n. 23. & Dom. Barbosam suprà

Cap. 4. n. 17. qui licet oppositum cum multis

censeant, id tamen ut probabile tantùm pro-

ponunt. Licet autem excommunicationis ab-

sit incursio, esse tamen peccatum mortale,

quod nomine peccati gravis videntur intelli-

gere, affirmant Paulus Fuscus, & Alcedus apud

citatum Barbosam, qui de Fusco locutus cùm

addat, Me citato, neque id neget, cum eo vide-D. Barbosa.

tur apertè sentire. P. Azorium uti suæ senten-

tiæ clariorem patronum laudat præfatus Scrip-

tor cit. Arti. 2. n. 25. cujus verba adducit, ubi

tantùm de excommunicationis incursione

agit, quam negat, id censens probabilius, unde

probabile est juxta ipsum esse peccatum mor-

tale, quia propter illud tantùm major imponi

excommunicatio potest. Ex eo autem quòdP. Azor.

incursionem neget, quia non videtur temeraria

habitus dimißio, si Episcopus habens rationem Pon-

tificiæ dignitatis ac muneris eum deponat, cùm sit

à Superiorum cura & potestate exemptus, quæ

sunt illius verba, minimè inferri potest esse li-

citam Rocchetti assumptionem, quia sine te-

meritate, quæ pro contrahenda excommuni-

catione solet requiri, stare potest grave pecca-

tum, ut circa excommunicationem erga di-

mittentes habitum probat cum alijs P. Thomas

Sancius citato Lib. 6. Cap. 8. n. 42. Circa hunc

autem Scriptorem animadvertendum est addu-

cto loco priori ex n. 23. circa casum, in quo

sumus, post adductum P. Azorium ita conclu-

dere: Et eam dicit probabiliorem Azor n. præced.

relatus: quamvis immeritò subdat non esse à priori

opinione, eo quòd sit communis, recedendum, ut

novæ adhæreatur: nec enim opposita est communis,

nec hæc est nova. Sic ille. Ubi mirari juvat ita

scriptum ab Auctore tantopere suis in citatio-

nibus accurato; nihil enim tale apud P. Azo-<-P>@@

<-P>rium invenitur. Quod autem de communi

opinione dicitur, posset equidem, si ita ab ipso

fuisset prolatum, sustineri, quia tot pro ea ibi

Doctores allegat, & quidem gravissimos; ut

communis dici non immeritò possit, siquidem

& cum illis dubitari nequit quin plures alij

eam fuerint amplexati; cùm aliàs pro contra-

ria referat pauciores. Pro quo videri potest

Cardinalis Tuschus Tomo 5. Lit. O. Conclus.

149.

  1266. Circa Covarrubiam ita scribit AuctorCovarru-|biam falsô|ut patro-|num adduci|sicut & Em-|manuelem|Roderi-|cium.

suprà nu. 12. & 13. Covarrubias (Auctor valde

bene meritus de Ecclesia propter propensionem ad

ejus immunitatem) in Cap. 1. de Testamentis n.

18. concedens posse non uti Rocchetto, affirmat nos

malè agere. Eum sequitur Emmanuel Rodriguez

Tomo 2. qq. regular q. 58. arti. 3. §. Ex quibus

volo ejus referre verba, quia non solùm istam, sed se-

quentes roborant conclusiones. Defendit (verba sunt

Emmanuelis de Covarrubia loquentis) contra Sylve-

strum, quod non erit excommunicatus habitum Re-

ligiosum dimittens, & exteriorem tunicam Epis-

copalem assumens. Non est enim aliquo Canone ex-

communicatio indicta Monacho, qui prætextu Epis-

copalis dignitatis (notetur hoc, quòd non est teme-

rè relinquere habitum pro Mozzeta & Rocchetto

commutare) dimisso habitu Monachorum, assumit

albam illam & candidam vestem, quæ ab Episcopis

defertur; tamen malè faciet Monachus Episcopus,

dimisso habitu ea utens. Sic illi. Ubi quòd Malè

faciat dicitur, ad indecentiam refert Auctor, de

qua suprà n. 1262. Sed quidem abs re, & ex

non viso Covarrubia videtur processisse, quan-

doquidem ille post adductam sententiam non

solùm Sylvestri, sed aliorum, excommunica-

tionem agnoscentium, ita subdit: Quod apud

me dubium est, non enim est aliquo Canone excom-

municatio &c. Cùm ergo dubium esse asserat

an excommunicatio incurratur, id quod de ma-

lefacto addit non ad indecentiam tantùm est

referendum, sed ad gravis peccati periculum,

& ita nequit ullo pacto dici Doctorem sa-

pientissimum usum Rocchetti absolutè con-

cedere, sicut neque Fr. Emmanuelem eum-

dem secutum.

  1267. Id quod de Dom. Barbosa pariterSicut &|Dom. Bar-|bosam.

asserendum, de quo superius, cùm tamen Au-

ctor sic habeat n. 25. ubi probat, quod Conclu-

sione 5. statuerat, posse scilicet Rocchettum à

Religioso Episcopo assumi sine scrupulo mor-

talis peccati: Covarrubias inclinat in hanc sen-

tentiam: & illam habet pro magis probabili (nihil

certè apud eum tale; quòd si inclinat tantùm,

non ergo absolutè concedit, ut nuper diceba-

tur) Barbosa loco citato aliquantulùm inclinat in

opinionem Fusci, sed id non credet qui legerit verba

hujus Doctoris, quæ adduco Conclus. 3. Sic ille. Et

quod ad Fuscum attinet constat ex dictis num.

1265. Circa reliquum, si cum aliquo minoris

auctoritatis, nec adeò probatæ sinceritatis suis

in dictis ageremus, illius posset manifestus ex-

probrari defectus. Cùm enim verba præfati

Doctoris afferat, quæ de licita habitus muta-

tione juxta Cæremonialis præscriptam mode-

rationem procedunt: illud suppressum, in quo

erat quæstionis aperta decisio, illa scilicet:

Rocchettum verò portare minimè potest: sed cottam,<-P>

@@0@

@@1@452 Recognitio Tomi II. Thesauri Indici. Tit. 14.

<-P>nempe superpelliceum superponit in actibus ex-

plendis Ecclesiasticis. Hæc doctissimus Antistes.

Et quid hoc dilucidius lumine? Est ergo præ-

fata sententia auctoritate penitus destituta.

Circa quod & addendum duos illos Auctores,

qui uti fautores inducuntur, Covarrubias sci-

licet & Rodericius, ante Cæremonialis edi-

tionem scripsisse, & eo non obstante malè eos

facturos, quos diximus, affirmasse. Quid ergo

dixissent illi, si adeò expressam in ipso prohi-

bitionem perlegissent? Circa quod hæc satis,

quæ pro complemento doctrinæ addita, &

abusus in remotis hisce regionibus erga res Ec-

clesiasticas studens præcavere, ut suasit Scrip-

tori auctoritas, qui à me laudatus non semel,

in hoc scilicet Titulo n. 82. Tomo 1. Auctarij Par-1. Cor. 11,|v. 22.

te 1. n. 11. & in Amphitheatro nu. 300. alibi-

que. Sed cum Apostolo dicendum: Laudo vos?

In hoc non laudo. 1. Cor. 11. v. 22. Pro veritate

enim semotis humanis respectibus est agen-

dum, pro quo & cæleste instat magisterium.

Non enim possumus aliquid adversus veritatem, sed2. Cor. 13.|v. 8.

pro veritate. 2. Cor. 13. v. 8. Utinam tam ut

ille feliciter, Prædicator veritatis, & Doctor Gen-

tium, quales esse oportet Episcopos, & præ

alijs Indicos, pro quibus non plura,

CIRCA

VICARIOS

GENERALES EPISCOPORUM.

De Quibus Titulo XIV. & in Auctario

Tom. 1. & 2.

§. UNICUS.

Aliqua circa illos utilia percurruntur.


1268. PRimò circa locum, si Præbenda-Circa locum|Vicarij, ut|peccari|accidat.

rius non sit, in quo sedere debeat,

quid sit tenendum remissivè habe-

tur n. 9. Video autem circa id turbas non faci-

lè sopiendas excitatas, & magnis cum incom-

modis excitari. In quo quidem cùm & graves

Dei offensæ timeri possint, dum ijs non occur-

ritur, satis apparet quàm sit illud periculosum

conscientiæ negotium, unde & illi, & Prælati

ad ipsum omni cum moderatione tractandum

obligantur. Et Dominus quidẽ Solorzanus ibi

adductus ex Tomo 2. Lib. 3. Cap. 8. n. 43. & seqq.

& in Politica Lib. 4. Cap. 8. pag. 258. Col. 2.

quod ad locum attinet eruditè resolvit; sed n.

45. turbarum caussas in ambitionem Capitu-

larium rejicit cum Antonio de Pretis, ut minùs

in eo culpandi Vicarij videantur. Possunt

enim illi locum sibi jure debitum sine labe

ambitionis exposcere, & convenientem officio

præcedentiam affectare, modestiæ tamen præ-

ceptis laudabilibus observatis. Pro quo Bordo-P. Bordo-|nus.

nus Tomo 4. in Theatro præcedentiæ n. 6. & seqq.

ubi & pro illius defensione multa congerit, nec

vulgaria. Licet autem jus præcedentiæ post<-P>@@

<-P>Decanum Vicario competat, juxta commu-

nem sententiam, aut post Archidiaconum,

quod tenent alij, & invaluit consuetudine, ut

duæ primæ sedes in utroque latere Decano &

Archidiacono, quod satis videtur conveniens,

relinquantur; satis prudenter Vicarius faciet,

si ob vitanda turbamenta concursum evitet,

cùm numquàm ille necessarius videatur. Ut

autem & honor sedis stare possit, & turbulen-

tæ controversiæ cessare, Episcopi potest mul-

tùm industria conferre, si ejus sit amabilis au-

ctoritas, & gravitas reverenda, nec imperio-

sus ingressus, sed cùm Samuele 1. Reg. 16. v.1. Reg. 16.|v. 4. & 5.

4. & 5. Pacificus. Ex quo infausto defectu

auspicia solent captari similia, non fallente

successu.

  1269. Secundò, Vicarij Episcoporum,Circa ne-|glectum in|nullitate|professio-|num.

(quod & Sede Vacante etiam videre est) so-

lent se faciles circa caussas nullitatis professio-

nis exhibere, unde & quamplures in ea eva-

dunt prætensione victores: quia & Prælati

eas remittere ad ipsos, suas ipsis conferentes vi-

ces, soliti, non multùm de hujusmodi oneri-

bus retinendis soliciti, & de exoneratione po-

tiùs gavisuri. In quo quidem cavendum ne

onera, quæ Religioni subtrahuntur, supra

subtrahentium conscientias cadentia, sic eas

gravent, ut exoneratio valde sit difficilis futu-

ra, sine qua certum est damnationis æternæ

periculum imminere. Sed cùm negotium istud

testium sit sufficienti depositione tractandum,

ea utcumque habita, videtur salva res esse, in

quo ea solet esse illorum copia, de qua Dom.

Villaroel Tomo 1. Gubernationis pacificæ, Quæst.Falsorum|testium ut|noceat|copia.|D. Villaroel

1. Arti. 10. n. 95. & 96. Ubi ita scribit: Presu-

pongo lo tercero, que enlas Indias es caso muy difi-

cultoso que se pruebe la expedicion de unas Bullas.

Ne digo yo que en las Indias son todos tan Santos,

que faltarian testigos para todo. Discurrit post

hæc subtiliter circa venditorem Judam, & mi-

lites custodes sepulchri, qui pecunia corrupti

sublatum à Discipulis Christi corpus asserue-

runt, & post subtile commentum sic concludit:

Y concluyo con que aquellos falsos testigos acusaron

los testigos falsos de estos tiempos, que se venden

tan baratos. No es cosa rara, que en una tierra tan

rica, y poderosa, aya avido testigo, que jurò falso

por un real de à ocho? Sic ille, quem reddere La-

tinum non curo, licet Dom. Caramuel id cen-

seat incommodum exteris lectoribus: neque

enim quidquam interest ut præfata minus

calleant, dum nostris sint aliquatenus profutu-

ra. Stante ergo adeò facili pro nullitate pro-

fessionis probatione: quis non videat circa

caussam præsentem momenti tanti oculatissi-Circa pecu-|liare Vica-|riorum|dictamen.

mos esse debere Vicarios. Nisi fortè tale illud

ipsorum videatur esse dictamen, ut existiment

obsequium se Religioni præstare, dum non

solùm inutili, sed molesta & præjudiciali sar-

cina liberatur, ad id cooperando, quod ipsa li-

benter faceret, si posset, cùm tamen sit Ponti-

ficijs obstaculis pro faciliori excussione ponde-

ris impedita. Et collitiganti ipsi, cui forsitan

sua etiam esse convenientia potest, ne in des-

perationem actus portentum aliquod horribi-

le, publico scandalo moliatur. Unde & proba-

tione sit qualicumque contentus, non quidem<-P>

@@0@

@@1@§. Vnicus Circa Generales Episcoporum. 453

<-P>frivola, sed probabili utcumque, & quæ licet

esse pro foro externo sufficiens possit, minùs

ille sufficientem arbitretur. Sic enim & Vica-

rius fuit constanter asseverans nullam ad ipsius

tribunal circa nullitatem Matrimonij caussam,

pro qua (si verosimilis extaret probatio) non

esset nullitati favens decisurus. Et erat doctus

ille, caussamq́ue piam ita illam existimabat,

ut contrarium sensus Decretalis Gregorij IX.

in Cap. Duobus de sent. & re. jud. videreturCap. Duo-|bus de sent.|& re. judic.|verus sen-|sus.

amplecti, in qua Matrimonij caussa uti pia

proponitur, pro cujus firmitate debeat senten-

tia stare, ut communiter Doctores exponunt.

Circa quod consideratione dignum est, an at-

tentis circumstantijs possit aliquando dissolutio

Matrimonij pia caussa judicari. Et verò ut pia,

nō sit juridicè, & facto talis, potest, & minùs ex

se probabili opinione constare, quæ tamen

ratione circumstantiarum de facto magis pro-

babilis habeatur. Jam quod ad professionem at-

tinet, simile potest arbitrium sustinere, quæ in-

ter alias connumerata non est, cùm sint tan-

tùm quatuor versu ibidem à Glossa adductoQuæ caussæ|piæ juxta|illud.

comprehensa:

Stat testamentum, libertas, conjugium, dos.

Sed quidem dictaminibus hujusmodi non est

tenaciùs inhærendum, cùm possit in eorum

praxi multorum inconvenientium labes admi-

sceri. Si enim futurum sibi facilem exitum

multi persuaserint, quà data porta ruent aliàs

non ruituri, & mundum scandalis imple-

turi.

  1270. Tertio. Notanda est doctrina, quamCirca di-|stributiones|notanda|doctrina;|ex P. Fra-|goso.

ex alijs habet P. Fragosus Tomo 2. regiminis

Christianæ Reipublicæ Lib. 10. Disputat. 23. §. 2.

n. 7. Vers. Porrò expendenda, ubi ait cum Pavi-

no, Canonicũ, qui est Vicarius Capituli Sede